Son günlerde papatya ve melisa çayı siyasette çok moda. Peki bu iki çay neye yarıyor. Sağlık yazarımız Banu Salman bu iki çayın özelliklerini yazdı.  Dünyada sudan sonra en çok içilen içecek olan siyah çayı kişi başına en çok tüketen ülke olan Türkiye en yakın rakibine nerede ise %50 fark atmış iken siyah çaya alternatif pek çok bitki çayına da ilgi giderek artmakta. Özellikle stres, kaygı ve anksiyeteye iyi gelen papatya ve melissa çayı ise son günlerde dilimizden düşmüyor. Peki nedir bu papatya ve melissa çayının faydaları? PAPATYA ÇAYI Papatya bitkisinin şifalı bitki olarak kullanılması antik Yunan ve Roma'ya kadar dayanmaktadır; geleneksel kullanımları arasında sakinleştirici, iltihap önleyici, antioksidan gibi iyileştirici etkileri olup çeşitli sindirim sistemi rahatsızlıklarını tedavi etmek, sinirleri yatıştırmak, kaygıyı azaltmak, uykusuzluk ve diğer uyku problemlerini tedavi etmek için de sıklıkla kullanılmıştır. Doğada pek çok papatya türü vardır ve pek çoğu zehirlidir. Şifalı bitki olarak kullanılan ve bu yazımda da bahsettiğim papatya türü aslen Mayıs Papatyası (Bilimsel adı Matricaria recutita=M. chamomilla)’dır. Bu papatya türünün herhangi bir yan etkisi bildirilmemiştir, güvenilirdir. Yapılan çalışmalar, papatya bitkisinin sakinleştirici etkisi başta olmak üzere sağlığa faydalı etkilerinin, papatyada bulunan bir flavonoid olan apigenin ve bir polisakkarit olan glukuronoksilan sayesinde olabileceği bildirilmiştir. Sakinleştirici olarak Papatya; Merkezi sinir sistemi (CNS) üzerindeki etkilerini araştıran çalışmalar ve insanlarda yapılan kontrollü klinik deneyler papatya kuru özütlerinin hafif ve şiddetli anksiyete bozukluğu olan bireylerde anksiyolitik (anksiyeteyi azaltan) ve antidepresan etkisinin olabileceğini göstermiştir. Sindirim Sistemi Destekleyicisi olarak Papatya; Şişkinlik ve spazm çözücü özelliği ile sindirimi kolaylaştırıcı etkisi vardır. Bu anlamda ebeklerin gaz şikayetlerinin giderilmesinde de etkilidir. Nörolojik Bozuklukların Tedavisinde Papatya; Doğal bir antioksidan olan papatya, serbest radikalleri temizleme yeteneğine sahiptir ve bu nedenle Alzheimer hastalığı, Parkinson hastalığı ve serebral iskemi gibi nörolojik bozuklukların tedavisinde de etkili olabilir. Yüksek Tansiyon ve Papatya; Papatya özlerinin anti-hipertansif (tansiyon yükselmesini engelleyen) etkilere sahip olduğu bilinmektedir. Karaciğer Koruyucu Olarak Papatya; Papatya özlerinin karaciğer enzimlerinden AST ve ALT düzeylerini azaltabileceğini gösteren çalışmalar vardır ve bu etkinin papatyanın antioksidan özelliklerine de bağlı olabileceği düşünülmektedir. Obezite ve Şeker Hastalığı Tedavisinde Papatya; Papatyanın antioksidan ve antienflamatuar (iltihap giderici) özellikleri kan şekerinin ve iştahın dengelenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Yapılan çalışmalar aynı zamanda kan kolesterol seviyelerini de düşürebileceğini göstermiştir ki bu da çağımızın hastalığı olan metabolik sendromun tedavisine yardımcı olmada oldukça önemlidir.
Klinik çalışmalarda, Melissa’nın başta nörolojik bozukluklar, yani anksiyete ve uyku güçlükleri olmak üzere metabolik problemler ve bebeklerde görülen kolik üzerinde olumlu etkileri olduğu gösterilmiştir.
MELİSSA ÇAYI Halk arasında Melisa olarak bilinen, Türkçe adı ise “oğul otu” olan Melissa officinalis L., geleneksel tıpta sedasyon (kaygı, rahatsızlık ve ağrı azaltıcı) çarpıntı giderici ve hafıza iyileştirici gibi etkilerinden dolayı yüzyıllardır kullanılmaktadır. Melissa bitkisinin bu yararlı etkilerinin çoğu, uçucu yağlar, triterpenler ve fenolik bileşiklerden kaynaklanmaktadır. Artan sayıda kanıt, bu bitkinin şeker hastalığı ve Alzheimer hastalığı gibi bozuklukların tedavisinde tedavi edici potansiyele sahip olabileceğini düşündürmektedir. Ayrıca antioksidan, antibakteriyel ve antiinflamatuar (iltihap giderici) özellikler içerir . Bu bitkinin yan etkilerinin olmaması, farklı deneysel modeller kullanılarak çeşitli araştırmalarda kanıtlanmıştır. Klinik çalışmalarda, Melissa’nın başta nörolojik bozukluklar, yani anksiyete ve uyku güçlükleri olmak üzere metabolik problemler ve bebeklerde görülen kolik üzerinde olumlu etkileri olduğu gösterilmiştir. Melissa yaprağının kaygı veya uyku bozukluklarını azaltabileceğini bildiren araştırmalar bulunmaktadır. Koroner arter baypas ameliyatı geçiren hastalarda anksiyete ve uyku kalitesinin araştırıldığı bir çalışmada, hastalara Melissa yaprağı ekstraktları ile uygulan bir tedavi ile yedi günde anksiyete düzeylerinin azaldığı ve uyku kalitelerinin iyileştiği görülmüştür. Yapılan birkaç çalışma, Melissa’nın Covid-19 virüsü de dahil olmak üzere çok sayıda virüse karşı antiviral aktiviteye sahip olduğunu göstermiştir. Yakın bir zamanda ise, bir sıçan modeli kullanılarak miyokardit (kalp kası iltihabı) üzerine yeni bir çalışma yayınlanmıştır ve bu bitkinin kalbin fonksiyonları ve ilgili oksidatif stres üzerindeki koruyucu etkilerini öne sürmüştür. Papatyanın ve Melissa’nın bu faydalı etkilerinden yararlanmak için, güvenilir bir marka papatya ve melissa çayını akşam yemeğinden hemen sonra 1-2 fincan ve yatmadan yarım saat önce 1-2 fincan içebilirsiniz (ikisi karıştırılıp birlikte içilebilir). Yararlı etkilerini görmeniz uygulamaya başladıktan 2-3 hafta sonra başlayacaktır dolayısıyla sağlıklı yaşam biçiminin süreklilik ve bir düzen gerektirdiği unutulmamalı, hiçbir bitki ya da besinden anlık mucizeler beklenmemelidir. Önemli Bir Not: Bazı papatya ve melissa türleri zehirli bileşenler taşır ve karaciğer üzerinde zararlı etkilere yol açabilir. Piyasada açıkta satılan melissa ve papatyaların ise tüketilebilir olup olmadığını bilemeyebiliriz dolayısıyla tüketeceğimiz çayın içeriği son derece önemlidir ve güvenilir yer ve markalar tercih edilmelidir. Özellikle bu günlerde artan kaygı ve stres düzeyimizin azalması, uyku kalitemizin artması dileğiyle… Kaynaklar
  1. Global per capita tea consumption as of 2016 by country. 14Ocak 2016, erişim 1 Nisan 2023
  2. Chaves, P. F. P. (2020). Chamomile tea: Source of a glucuronoxylan with antinociceptive, sedative and anxiolytic-like effects. International Journal of Biological Macromolecules, Vol.164, p. 1675-1682.
  3. Sah A, et al, (2022). A Comprehensive Study of Therapeutic Applications of Chamomile. Pharmaceuticals (Basel). 19;15(10):1284.
  4. Srivastava J.K., Shankar E. , Gupta S.  (2010). Chamomile: a herbal medicine of the past with a bright future. Mol. Med. Rep., 3 (6).
  5. Wissam Zam, W., et al., (2022). An Updated Review on The Properties of Melissa officinalis L.: Not Exclusively Anti-anxiety.  Biosci. (Schol Ed)2022, 14(2), 16.