Açık var ise son çare TCMB’nin rezervlerine başvururuz, fazla var ise TCMB rezervlerine ilave ederiz. Bundan önce yalnız özel bir durum vardır. Giriş çıkış rakamlarının matematiksel farkı ile cari açık/fazla rakamı birbirine eşit olmaz.
Geçtiğimiz hafta açıklanan verilerden birisi TCMB’nin ödemeler dengesi tablosu idi. Bu tablo aslında ülke ekonomisi açısından çok önemli bilgileri içerir. Neleri mi gösterir?
En genel haliyle:
- Mal ve hizmet olarak ne kadarlık bir yurtdışı satışı yaparak döviz kazandınız,
- Yurtiçi yatırımlara yabancı girişi ile elde edilen döviz,
- Para ve sermaye piyasası ürünlerinize yabancılar ne kadar ilgi gösterdi ve bu yolla ne kadar döviz girişi oldu,
- Dışarıdan borç olarak ne kadarlık kaynak temin edilebildi vb.
konulardaki döviz girişleri ile bunların tam tersi durumlardaki döviz çıkışlarını ve aradaki farkı gösterir. Bu arada hiçbir zaman giriş ve çıkışlar birbirine eşit olmayacağı için cari açık/cari fazla durumlarını da görmemiz mümkün.
Açık var ise son çare TCMB’nin rezervlerine başvururuz, fazla var ise TCMB rezervlerine ilave ederiz. Bundan önce yalnız özel bir durum vardır. Giriş çıkış rakamlarının matematiksel farkı ile cari açık/fazla rakamı birbirine eşit olmaz. Bu durumda Net Hata Noksan (NHN) Kalemi ile denge sağlanır. Makul seviyelerde ve belirli gerekçelere bağlı NHN rakamı kabul edilebilir. Ancak yüksek seviyelerdeki NHN rakamı ekonomiyi dolayısı ile bizleri tedirgin etmeli.
Şimdi son 1 yılda gerçekleşen NHN ve cari açık gelişimine bakalım.
Cari açık giderek büyüyen bir sorun olmaya devam ediyor. Yani çeşitli nedenlerle ülkeye giren ve çıkan dövizler arasındaki negatif fark (karşılanması gereken döviz ihtiyacı) giderek artıyor. Bu dönemde genellikle kaynağı belirsiz diye ifade ettiğimiz NHN kalemindeki rakamlar ise giriş yönünde.
Peki bu dövizler NEREDEN, NASIL VE NEDEN geliyor?
Büyüklerin bir sözü var. “El atına binen çabuk iner.”
Dikkatle takip etmekte yarar var.
