Aslında Mevduat Faizi Hangi Seviyede?
Adalet Hazar
Merkez Bankası’nın politika faizinde Haziran ayından itibaren yukarı yönlü hareket başlayınca doğal olarak bankalardaki kredi ve mevduat faizlerinde de yukarı yönlü hareket gerçekleşmeye başladı. Geçtiğimiz hafta Merkez Bankası politika faizini %45 seviyesinde sabit tuttu.
Kamuoyu özellikle kredi ve mevduat faizlerindeki seviyeleri yakından takip etmekte ve üzerinde yorumlar yapılmakta. Doğal olarak veri kaynağı Merkez Bankası istatistikleri. Nitekim geçtiğimiz haftada da mevduat faizinde 3 aya kadar mevduat için %50 seviyesinin üzerinde faiz olduğu konuşuldu. TL mevduatın cazibesinin artırılmasının enflasyonla mücadele önemli olduğu son aylarda daha da vurgulanmaya başlanıldı. Bu açıdan bakıldığında doğal olarak TL mevduat faizinin seviyesi de bir kat daha önem kazanmakta.
Ancak veriyi takip edip yorumlamak kadar doğru ve karşılaştırılabilir veri üzerinden konuşmak tartışmasız önemli nokta.
Temel bir bilgiyi öncelikle hatırlatmakta yarar var. Bir faiz oranı eğer önünde spesifik bir sıfat taşımıyorsa genel kabul olarak o oranın yıllık olduğu, basit olduğu ve nominal (enflasyonu içinde barındırdığı) olduğu kabul edilir. Bir bankaya gidip mevduat faizi sorarsanız, hangi vade için olursa olsun açıklanan oranlar yıllık, basit nominaldir. Dolayısı ile TL mevduatın toplam mevduat içindeki payının %42 seviyesinde olduğu dikkate alındığında tasarrufların TL’ye kaydırılması önemini korumaya devam etmekte.
Ancak Merkez Bankası’nın bankalardan aldığı faizlerin ağırlıklı ortalamayı dikkate alarak açıkladığı çeşitli vade gruplarındaki faiz oranları aslında BİLEŞİK olarak hesaplanmış faiz oranları. Konuya ilişkin MB’nin veri açıklaması şöyle:
“Ağırlıklı ortalama mevduat faiz oranları bileşik faiz oranı olarak, bankalar ve Bankamızca mevduat faizleri ile mevduat tutarlarının ağırlıklandırılması ile hesaplanır.”
Bu durumda en son 1 aya kadar vadeli mevduat grubu için açıklanan ortalama faiz %44,21, 3 aya kadar vadeli mevduat için açıklanan faiz oranı %52,03 olmakla birlikte bu faiz bizim günlük kullanımda bildiğimiz ve karşılaştırma yaptığımız şekilde açıklanmış bir faiz oranı niteliğinde değildir. Verinin detayına hakim olmamakla birlikte en basit bakış açısı ile 1 aya kadar vadeli mevduat grubu için ortalama vadeyi 15 gün, 3 aya kadar vadeli mevduat grubu için de 45 gün olarak dikkate alıp, veriyi bilinen basit faiz çevirdiğimizde gerçekten ortalama faizi görebiliriz.
Aşağıdaki 2 grafikte her iki vade gurubu için de açıklanan bileşik faiz oranının seyri ile aslında konuşulması gereken basit faiz oranlarının seyri ve aradaki farkı görmekteyiz.
Grafiklerde yer alan dolgu alanlar gerçek basit faiz oranlarını, çizgiler ise kamuoyu ile paylaşılan bileşik faiz oranlarını göstermektedir. Görüleceği üzere faiz oranının seviyesi arttıkça bileşik ve basit faiz arasındaki fark da artmaktadır.
Özet: 1 aya kadar vadeli mevduat bildiğimiz hesaplamaya esas bankalarca uygulanan basit ve nominal faiz oranı ortalama 16 Şubat itibariyle %36, 3 aya kadar vadeli mevduat için de 42’ler seviyesindedir. Tasarruf sahibinin enflasyon ve diğer yatırım araçlarına göre gelirin karşılaştırırken buna göre karşılaştırmakta yarar var.
Yorumlar