Dünyadaki ülkelerin %68’inin notu 50 ve aşağısı. Ortalama puan 43. 2012’den sonra 23 ülke daha 50’nin altına düştü. Yolsuzlukla mücadelede gerileme ileri demokrasilerde de görülüyor. Kanada, ABD, İngiltere gibi ülkelerde düşüş var. Berlin merkezli Uluslararası Şeffaflık Örgütü, 2021 Yolsuzluk Algıları Endeksi'ni (CPI) yayınladı. Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün Yolsuzluk Algıları Endeksi (CPI), bir ülkenin kamu sektöründeki yolsuzluğa ilişkin uzmanların görüşlerini yansıtıyor. Bu görüşler, entelektüeller, analistler, akademisyenler, STK'lar ve iş dünyasının değerlendirmelerine dayanıyor. Ayrıca Uluslararası Şeffaflık Örgütü, Dünya Bankası, OECD gibi uluslararası kuruluşların ülkelerin yolsuzluk ve yolsuzluğa dair diğer faktörlere ışık tutacak 13 adet veri setlerini de derleyerek, uzman görüşlerini empirik gözlemlerle de birleştiriyor. Uluslararası Şeffaflık Örgütü böylece küresel ölçekte topladığı görüş ve verilere dayanarak oluşturduğu Yolsuzluk Algıları Endeksi'ni yıllık olarak yayınlayarak ülkelerin yolsuzluk durumunun uluslararası kamuoyu tarafından takip edilmesini sağlıyor. Yolsuzluk Algıları Endeksi, araştırma kapsamında küresel ölçekte tüm ülkeleri, algılanan kamu sektörü yolsuzluğu seviyelerine göre sıralıyor. Sonuçlar 0 (çok yolsuz) ile 100 (çok temiz) arasında bir ölçekte paylaşılıyor. Yolsuzluk Algıları Endeksi’ne Danimarka, Yeni Zelanda ve Finlandiya 88'er puanla birinci, Norveç, İsveç ve Singapur 85 puanla ikinci sırada yer alırken, Suriye, Somali ve Güney Sudan 13'er puanla son sırada yer aldı. 2013’ten bu yana gerileyen ülkeler ABD, Avustralya, Bosna-Hersek, Botsvana, Kanada, Şili, Kıbrıs Cumhuriyeti, Guatemala, Honduras, Macaristan, Lübnan, Liberya, Lüksemburg, Mali, Moğolistan, Nikaragua, Filipinler, Polonya, Saint Lucia, Güney Sudan, Suriye, Türkiye ve Venezuela oldu. İç savaş ve karışıklık yaşayan Suriye, Güney Sudan, Venezuela, Mali, Lübnan gibi ülkeler sert düşüş yaşadı. Otoriterliğin yükseldiği Türkiye, Polonya, Macaristan, Filipinler gibi ülkelerde de yolsuzluğun derinleştiği anlaşıldı. Bununla birlikte, ilgi çeken sonuç ise Kanada, ABD, Avustralya, Lüksemburg gibi ileri seviyede demokrasi kategorisinde yer alan müreffeh Batı ülkelerinde kaydedilen düşüş oldu. Uluslararası Şeffaflık Örgütü Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Oya Özarslan ile DataTalks bünyesinde gerçekleştirdiğimiz podcast yayınında, Yolsuzluk Algı Endeksi raporunun bulgularını paylaştı, yorumladı ve destekleyici olaylarla uluslararasılaşan yolsuzluğun küresel bir soruna dönüştüğünü açıkladı.[1] Araştırma sonuçlarına göre dünya yolsuzlukla boğuşuyor. Dünyadaki ülkelerin %68’inin notu 50 ve aşağısı. Ortalama puan 43. 2012’den sonra 23 ülke daha 50’nin altına düştü. Dünyada yolsuzlukla mücadelede gerileme ileri demokrasilerde de görülüyor. Kanada, ABD, Avustralya, Danimarka, İngiltere gibi ülkelerde düşüş var. Örneğin Kanada son 5 yılda en büyük düşüş yaşayan ülkelerden biri (-8 puan).
Guardian, pandemide İngiltere’de 1 milyar pound üzerinde sayısız ihalenin açık yapılmadığını ortaya çıkardı. İsviçre’nin AB tarafından kara listeye alınması konuşuluyor.
Demokratik ve yapısal reformlarda gerileme, popülist liderler, siyasi etiğin aşındırılması, nepotizm (Trump örneği), finans sektörü ve Blockchain’in esnekliği, vergi cennetleri (Delaware, Virgin Islands) ve göz yummalar, uluslararası yolsuzluklar, ileri demokrasilerdeki düşüşün başlıca sebepleri. Özarslan, Batı ülkelerinde yaşanan düşüşün en başta rehavetten kaynaklı olduğunu belirtti. Demokrasinin bir değerler sistemi olarak her an her dakika sürdürülmesi ve tüm aktörlerin denetlenmesi gerektiğini hatırlattı. Özarslan, Batı ülkelerinde son 10 yılda bu konuda hem kurumlar hem de aktörler boyutlarında zaafiyet yaşandığını ifade ederken, denetleyici sistemlerin finansal aktörler ile kompleksleşen ve şeffaflıktan uzaklaşan küresel ilişkiler ağı karşısında aşındığını ve yolsuzluk skandallarının ortaya çıktığını ortaya koydu. Siyasiler ve bürokratlar içinde bulundukları karmaşıklaşan finansal ağlarda bankacılar, avukatlar ve “hayırsever” iş insanlarıyla kirli ilişkiler kurarak, eskisine göre daha kolay bir şekilde yasadışı kazançlarını saklayabiliyor, dostlarını ödüllendirebiliyor ve güçlerini daha da artırabiliyor.Otoriter rejimler, yabancı politikacılara rüşvet vererek ve halkla ilişkiler firmalarını ve lobicileri istihdam ederek, insan hakları sicilleri üzerindeki uluslararası baskıyı yumuşatabiliyor. Yolsuzluk konusunda en gerileyen ülke olan Kanada’da Başbakan Trudeau hayırsever kurumlara verilen ihaleler konusunda etiği çiğnemekle suçlanırken, SNC-Lavalin'in eski yöneticilerinin, Libya'da 2011'de devrilen Muaamer Kaddafi rejimi döneminde Libya'da ihale alabilmek için rüşvet verdiği iddia ediliyordu. Liberal Başbakan Trudeau ise, SNC-Lavalin'in soruşturulmasını engelleyecek ve bunun yerine para cezası verilmesini sağlayacak bir karar alması için eski adalet bakanı Wilson-Raybould'a, baskı yapmakla suçlanıyor. Skandal nedeniyle Wilson-Raybould, geçen Şubat'ta istifa etmişti. Öte yandan pandemide keyfiliğin artması da yolsuzlukla mücadeleyi geri plana atıyor ve gevşetiyor. Kapalı toplantılarda alınan kararlar katılımcılığı, şeffaflığı ve denetlebilirliği azaltıyor. Toplumsal kontrol tamamen devletin eline geçmiş durumda. Devlet-toplum ilişkilerinde ortaya çıkan bu dengesiz güç dağılımı ve gücün iktidarın elinde hiyerarşik bir şekilde temerküz etmesi, keyfi yönetim anlayışının norma dönüşmesini beraberinde getiriyor. Sivil özgürlükler bertaraf edilerek toplumun devlet ve iktidar karşısındaki gücü aşındırılırken, siyaset tamamen liderlerin ve teknokratların eline geçiyor. Demokratik olmayan kararlarla birlikte açık ihale usulünden vazgeçilmesi yolsuzluk ihtimalini artırıyor. Örneğin Guardian, pandemide İngiltere’de 1 milyar pound üzerinde sayısız ihalenin açık yapılmadığını ortaya çıkardı. Özetle, dünyada yolsuzluk hiç bu kadar yaygınlaşmamıştı. Karmaşıklaşan finans sistemi, popülizm ve pandemiyle artan keyfilik yolsuzlukla mücadeleyi zorlaştırdı. Öte yandan uluslararası yolsuzluk olaylarının ortaya çıkması kötüye gidişi durdurabilir. Nitekim uluslararası yolsuzluk giderek artsa da bir yandan da buzdağının görünen yüzü, Azerbaycan-İngiltere, Singapur-Yeni Zelanda, Danimarka ve İsviçre bankaları gibi yolsuzluk olaylarında ortaya çıkmaya başladı. İsviçre’nin AB tarafından kara listeye alınması konuşuluyor. Parlamentoda çoğunluk bu fikri destekliyor. --- [1]https://twitter.com/Talks4Data/status/1500399674431320068?s=20&t=Hh8PlsemL0qYYHZvYTNbSA