Silman el bombasının pimini çekti, fırlattı, bakalım Bennett ve ortakları nasıl bir cevap verecek? İsrail siyaseti yine heyecanlı günlere gebe gibi gözüküyor. İsrail’de işler gittikçe karmaşık hale geliyor. Önce terör saldırıları, şimdi de hükümet krizi. Bugün bu minik ülkedeki son gelişmeleri kısaca değerlendirmek isterim. Bildiğiniz gibi, sekiz parti büyük bir ittifak oluşturarak “yenilmez adam” Benyamin Netanyahu’yu sandıkta devirdiler ve yeni hükümeti kurdular. Son on aydır da İsrail’i yönetiyorlardı. Ancak Yamina partisinden Idit Silman’ın istifasıyla gündem sarsıldı. Bunun en önemli sonucu, artık koalisyonun parlamentodaki çoğunluğunu kaybetmiş olması. Şu durumda hükümet ve muhalefet partilerinin koltuk sayıları eşit: 60-60. Bir başka deyişle, siyaseten bir kilitlenme muhtemel. Çünkü yapılacak her yeni yasada ve alınan her kararda bu dağılımın kaçınılmaz sonucu olarak mutlaka bir uzlaşma olması gerekecek. Yine de şimdilik umutsuzluk hâkim değil. Bu kopuşlar sürer ve Netanyahu mecliste çoğunluk elde etmez diye umuluyor. “KRAL BIBI” YENİDEN SAHNEDE Buna rağmen, bence, bu, tabii ki Netanyahu’nun da elini güçlendiren bir durum. Nitekim fırsat bu fırsat demiş olmalı ki, “Bibi”, Silman’ın ardından diğer sağ kanattan milletvekillerine de “yuvaya dönmeleri” çağrısında bulundu. Ayrıca dindar Siyonistlerin partisi olan Tkuma’nın başkanı Bezalel Smotrich de Silman’ı kutladı ve istifasının “İsrail için yeni bir şafak olduğunu” belirtti. Sağ kanattan daha fazla sayıda milletvekili koalisyondan kopup muhalefete katılabilir mi? Bu bir ihtimal olarak önümüzde duruyor. Silman’ın istifasının ardından konuşulan bir başka seçenek de seçime gidilmesi ve muhtemel bir Likud hükümetinin kurulması. Tabii bunun için önce meclisin dağıtılması lazım ve bunun da önkoşulu 120 üyeden 61’inin lehte oy vermesi. Bu tip bir oylama için de önce Pesah bayram tatilinin bitmesini beklemeleri gerekiyor. Bir diğer alternatif de meclisi dağıtmadan, alternatif bir hükümet oluşturmak. Ancak bu da milletvekili sayıları göz önüne alındığında pek de kolay gözükmüyor. Peki, Silman yeni bir oluşuma giderse ne olacak? Uzmanlara göre, Silman’ın hükümeti devirmesi için iki üye daha bulması gerekiyor. Bunlardan biri, ondan evvel hükümete kılıcını çekmiş olan Amichai Shikli. Fakat diğeri kim olacak? Henüz bir isim ortaya çıkmadığı ve bunun biraz ihtimal dışı olduğu konuşuluyor. Bu sebeple, hükümetin hemen öylece çözüleceği de beklenmiyor. Yeri gelmişken, bu yaşanan olayın bizim açımızdan da önemli olduğunu söylemek gerekiyor. Diyelim ki, seçimler kazanıldı ama muhalefetin bir şekilde içeriden ekilebilecek nifak tohumlarına karşı da dikkatli olması gerekiyor demek ki. Tabii ki hâlihazırda İsrail ve Türkiye’nin sistemleri aynı değil. Yine de ittifakı bozucu girişimler hem seçime giden süreçte hem de olası zaferden sonra da olabilir. Bu konuda da uyanık olmak lazım. SİLMAN NE İSTİYOR? Yeniden dönelim İsrail’e. İdit Silman istifasını açıklarken önemli bazı ifadeler kullandı. Öncelikle hükümetin İsrail’in Yahudi karakterini zayıflattığını ileri sürdü ve “İsrail devletinin ve halkının Yahudi kimliğine zarar verilmesine destek olamam” şeklinde konuştu. Bu vurgular sağ kanattan gelen bir politikacı için beklenebilir açıklamalar ve asıl önemlisi, bunların bahaneden ibaret olduğu yorumu yapılıyor. Bu kararda, geçtiğimiz günlerde yaşanan terör eylemleri etkili olmuş mudur? İç güvenliğin eskisi kadar sağlanamaması ve sivil vatandaşların pisipisine öldürülmesi böyle bir tepkiye sebep olmuş olabilir. Ancak bunu bütünüyle buna bağlamak için biraz safdil olmak gerekiyor herhalde çünkü Silman konusunda bazı iddialar basına yansıdı.
Silman’ın istifasında, geçtiğimiz günlerde yaşanan terör eylemleri etkili olmuş mudur? İç güvenliğin eskisi kadar sağlanamaması ve sivil vatandaşların pisipisine öldürülmesi böyle bir tepkiye sebep olmuş olabilir.
Örneğin, az evvel bahsettiğim Smotrich’in de işin içinde olduğu ve bizzat kendisinin istifa mektubunu yazdığı veya yazdırttığı konuşuluyor. Henüz bunun doğruluğuna dair kesin bir bilgi edinemedim ama yorumlar genellikle hiç olmazsa bir desteğin kesin olduğu yönünde. Üstelik Silman’ın ülkenin Yahudi karakterini kaybetmesi endişesinden ziyade kendisine daha sağlam bir koltuk arayışında olduğu kulislerde açıkça konuşuluyor. Kimseye önceden haber vermeden birdenbire böyle bir karar alması da durumu daha şüpheli hale getiriyor açıkçası. Konuşulan şu ki yeni kurulacak Likud hükümetinde Sağlık Bakanı olmayı düşünüyormuş.
Son yıllarda İsrail siyasetine damgasını vuran isim tartışmasız bir şekilde Netanyahu. Bennett’in onun gölgesinde kaldığı ve çok da varlık gösteremediği ortada.
Silman’ın epeydir koalisyon hükümetinden şikâyetçi olduğu zaten konuşuluyordu. Hatta Meretz Partisinden olan Sağlık Bakanı Nitzan Horowitz’le kavgası Silman’la hükümet arasında bir kan uyuşmazlığı olduğunu göstermişti. İsrail’i çok takip etmeyenler için kısaca bahsedeyim. Horowitz, Pesah Bayramında hastanelere “hametz” yani Pesah’ta yenmesi yasak olan mayalı yemeklerin sokulmasına izin verilmesini istiyor. Ancak bu zaten daha önceden kabul edilmiş bir iznin tekrarlanmasından başka bir şey değil. Horowitz inisiyatif kullanarak böyle bir izni vermiş değil. Fakat sen misin bu izni veren? Silman bu uygulamanın Yahudiliğe aykırı olduğunu söyleyerek Horowitz’le bu konudan dolayı ciddi manada kapışıyor. “İnsanların ne yiyeceğine kendileri karar verse daha iyi olmaz mı?” diye sorası geliyor insanın. Ama ufukta Sağlık Bakanlığı koltuğu olunca her konu size bahane olabiliyor. KARİZMATİK LİDER Son yıllarda İsrail siyasetine damgasını vuran isim tartışmasız bir şekilde Netanyahu. Bennett’in onun gölgesinde kaldığı ve çok da varlık gösteremediği ortada. Hâlbuki ilk seçildiğinde pek bir cevval görüntü çizmişti. Ancak özellikle son dönemdeki terör saldırılarının onun imajını zedelediğine kuşku yok. Belki çabucak birtakım sonuçlara varmamak lazım ama Netanyahu’nun bu gidişatı gole çevirmek için elinden geleni yapacağı kesin. Koltuktan indiği günden beri evine çekilmek yerine siyasetteki varlığını sürdürmekte ısrarcı olduğunu çoktan belli etmişti. Şimdi bu Silman hamlesiyle ortalığı yeniden bulandırmaya mı çalışıyor, göreceğiz. Koalisyon dağılır ve yeniden bir seçime gidilirse halkın teveccühü kime olacak henüz hiçbir şey belli değil. Silman el bombasının pimini çekti, fırlattı, bakalım Bennett ve ortakları nasıl bir cevap verecek? İsrail siyaseti yine heyecanlı günlere gebe gibi gözüküyor.