CHP, 2011 seçimlerinde yüksek oy aldığı ancak sonraki seçimlerde ciddi miktarda oy kaybı yaşadığı Alevi mahallelerinde tekrar yükselişte... Hınıs, Şenkaya, Aşkale ve Tekman’da HDP’den CHP’ye oy geçişi var. Erzurum yedi yüz elli bin nüfusu ile Türkiye’nin en küçük büyükşehri ve parlamentoda altı milletvekili ile temsil edilmektedir. 2018 genel seçimlerinde AK Parti dört, MHP ve İYİ Parti birer milletvekili çıkardılar. Yakutiye ve Palandöken ilçeleri nüfus olarak Erzurum’un en büyük ilçeleri ve bu iki ilçe seçim sonuçlarında belirleyici rol oynamaktadır. Demografik olarak incelendiğinde Erzurum’un heterojen bir yapıya sahip olduğu söylenebilir. Kürtler, Aleviler ve Türkmenler Erzurum’un bazı ilçelerinde bir arada yaşamakta. Dışarıdan göç alma hususunda da Erzurum bir büyükşehir reaksiyonu göstermemekte. Yalnızca çevre şehirlerden kısıtlı sayıda insan Erzurum’a göç etmiş. Şehrin ekonomisine yön veren en büyük sektör ise hayvancılık. Şehrin ortalama yükseltisinin 2000 metre civarında olması kaliteli tarım yapılmasının önüne geçiyor. Aşağıda 2018 genel seçimlerinde alınan milletvekilliği sonuçlarına göre hazırlanan grafik ve harita bulunuyor. 2018 Genel seçimlerinde AK Parti %54 oy oranıyla birinci parti ve ikinci sırada %18,5 ile ittifak ortağı MHP bulunmakta. Üçüncü sırada %11,8 ile HDP bulunurken, İYİ Parti’nin %8,2, CHP’nin %4 ve Saadet Parti’sinin %1,8 oy oranı var Erzurum’da.
  • Pazaryolu, Tortum ve İspir ilçeleri AK Parti’nin Erzurum’da en fazla oy aldığı ilçeler. Üç ilçede AK Parti’nin ortalama oy oranı %73 olmakta. Tekman, Karayazı ve Karaçoban’da ise AK Parti %20 seviyesinde bir oy oranına sahip ve bu ilçelerde ikinci parti konumunda.
  • CHP’nin oy oranı ilçelere göre değişmekte ve en yüksek desteği %19,65 ile Şenkaya’dan alırken en düşük oy oranını %1,14 ile Karayazı’dan görmekte.
  • HDP, Erzurum’da Tekman, Hınıs, Karayazı ve Karaçoban ilçelerinde birinci parti durumunda ve bu ilçelerin toplamında %68 oy oranına sahip. İspir, Olur, Narman, Pazaryolu, Tortum ve Uzundere ilçelerinde ise HDP’nin oyları %1’den daha az. Alevi yurttaşların yoğunlaştığı Hınıs ve Şenkaya’da HDP oyları artış göstermekte 2018 seçimlerinde. Alevi yerleşimlerinde CHP’den HDP’ye oy geçişi var.
  • Erzurum’da MHP’nin en fazla oy aldığı ilçeler Aşkale, Yakutiye ve Aziziye olarak öne çıkıyor. Bu üç ilçede MHP’nin oy ortalaması %23,1. Bir önceki seçim olan 2015 Kasım seçimlerinde ise MHP’nin üç ilçedeki oy ortalaması %16 civarındaydı. MHP, İYİ Parti’ye %8 civarında oy kaybetmesine rağmen Aşkale, Aziziye ve Yakutiye’de %7 oy artırmakta.
  • İYİ Parti, Olur, Palandöken ve Pasinler ilçelerinde %10’un üzerinde oy almış 2018 seçimlerinde. Karayazı, Tekman ve Karaçoban’da ise %1 seviyesinde.
PARTİLERİN ÖNDE OLDUKLARI MAHALLELERDE OY GEÇİŞLERİ Erzurum’da AK Parti, CHP, MHP ve HDP’nin yoğun oy aldığı mahalleler bulunuyor. 2011’den 2018 seçimlerine kadar Erzurum’da partilerin önde oldukları mahalle sayılarını incelediğimiz analizin grafiği aşağıdadır.
  • 2011 genel seçimlerinde Erzurum’da bulunan mahallelerin dokuz yüz yirmi beşinde AK Parti’nin üstünlüğü vardı. AK Parti’nin önde bulunduğu mahalleler Karayazı ve Karaçoban haricinde tüm ilçelerde yoğun olarak görülmektedir. 2015 Haziran seçimlerinde yedi yüz altmış altı, 2015 Kasım seçimlerinde dokuz yüz bir ve 2018 seçimlerinde ise sekiz yüz kırk beş mahallede birinci olan AK Parti’nin bugün itibariyle kırk dokuz mahallede üsütnlüğünü kaybetmesi beklenmektedir. AK Parti’nin 2022 Ağustos itibariyle yedi yüz doksan altı mahallede birinci olması öngörülmekte. 2018 genel seçimlerinde AK Parti’nin en yüksek oy oranına ulaştığı üç mahalle sıralanmıştır. (Seçmen Sayısı 500’den Fazla Olan Mahalleler)
  1. Köprüköy-Ziyaret Mahallesi: %96,2
  2. Köprüköy-Alaca Mahallesi: %92,9
  3. Tortum-Yukarısivri Mahallesi: %88,4
  • CHP’nin önde olduğu mahalleler çoğunlukla Şenkaya, Aşkale ve Hınıs ilçelerinde bulunuyor. Partinin 2011 seçimlerinde önde bulunduğu on bir mahallenin tamamında Kürt ve Alevi yurttaşlar yaşamaktaydı. CHP’nin önde bulunduğu mahallelerin elli dokuzunda 2015 Haziran seçimlerinde HDP öne geçiyor. 2022 Ağustos itibariyle CHP’nin yüz bir mahallede birinci olması tahmin edilmektedir. 2018 genel seçimlerinde en yüksek oy aldığı mahalleler sıralanmıştır.
  1. Şenkaya-Yeşildemet Mahallesi: %86,5
  2. Şenkaya-Yazılı Mahallesi: %80,4
  3. Aşkale-Dallı Mahallesi: %80
  • HDP, 2011 seçimlerinde yüz elli bir mahallede birinci durumdaydı. 2015 Haziran seçimlerine gelindiğinde ise önde olunan mahalle sayısı hem AK Parti’den hem de CHP’den oy alınmasıyla beraber üç yüz sekize yükselmekte. 2015 Haziran seçimlerinden sonra ise HDP seksen yedi mahallede üstünlüğünü kaybetti. 2022 Ağustos itibariyle ise HDP’nin Erzurum’da iki yüz yirmi iki mahallede birinci olması tahmin edilmektedir. Aşağıda HDP’nin 2018 genel seçimlerinde en yüksek oy aldığı üç mahalle sıralanmıştır.
  1. Karayazı-Yolgören Mahallesi: %98,8
  2. Karayazı-Tosunlu Mahallesi: %97,6
  3. Karayazı-Alemdağı Mahallesi: %97,6
ERZURUM’DA MAHALLE BAZLI DEĞİŞİMLER  Bu başlık altında Erzurum’da AK Parti, CHP ve MHP’nin 2011 seçimlerinde en yüksek oy oranına ulaştıkları 100 mahalle belirlendi ve her partinin yüksek oy aldığı mahallelerde 2011-2018 genel seçimleri arasındaki oy geçişleri tespit edildi. İlk analiz 2011 genel seçimlerinde AK Parti’nin en yüksek oy oranına ulaştığı 100 mahalle için yapılacak ve aşağıdaki grafik AK Parti’nin Erzurum’da en yüksek oy oranına ulaştığı 100 mahallenin son dört genel seçimdeki sonuçlarını göstermekte. 2011 seçimlerinden 2018 seçimlerine kadar AK Parti 15,3 puan oy kaybetmiş durumda. MHP, AK Parti’den 2015 Haziran ve 2018 seçimlerinde oy almakta.
  • 2011-2018 arasında yapılan seçimlerde AK Parti oyları en yüksek oy aldığı yüz mahallede %86,6 ile %70,4 arasında değişmekte ve en düşük oyu 2018 genel seçimlerinde alıyor.
  • 2015 Haziran seçimlerinde AK Parti, HDP ve MHP’ye oy kaybediyor. 2015 Kasım seçimlerinde ise oy kaybettiği partilerden kazandığı oylarla 2011’de aldığı oy oranının dahi yukarısına çıkmakta. AK Parti’ni oy kaybettiği 2015 Haziran ve 2018 genel seçimlerinde CHP’deki oy artışları dikkat çekmekte. CHP, her iki seçimde de AK Parti’den %0,5-0,8 aralığında oy almış görünmekte.
HDP’nin Erzurum’daki tabanı diğer Van, Diyarbakır ve Mardin’deki seçmenine göre çok daha kırılgan bir yapıya sahip ve HDP’ye oy veren seçmen profilinde değişimler var.
  • 2015 Haziran seçimlerinde HDP, %98,3 oy oranıyla en yüksek seviyede. Ardından yapılan 2015 Kasım ve 2018 seçimlerinde HDP, çoğunluğu AK Parti ve CHP olmak üzere devamlı olarak oy kaybediyor. HDP, 2018 seçimlerinde belirlenen mahallelerde %77 oy aldı. 2015 Haziran seçimlerinden 2018 genel seçimlerine gelindiğinde HDP’nin oy kaybı %21,3 oldu. Önümüzdeki süreçte Karayazı, Karaçoban, Tekman ve özellikle Hınıs’ta HDP’den CHP’ye doğru oy geçişleri gözlemlenebilir.
Alevi yurttaşlar arasında CHP güç kaybediyor, HDP güçleniyor. Aşağıdaki grafik 2011 seçimlerinde CHP’nin Erzurum’da en fazla oy aldığı yüz mahallenin 2018’e kadar değişen aritmetiğini göstermektedir.
  • CHP’nin en fazla oy aldığı yüz mahallenin tümü Türkmen ya da Kürt Alevilerin çoğunlukta olduğu mahallelerden oluşmakta.
  • 2011 seçimlerinde CHP’nin %83 ile bu mahallelerde net bir üstünlüğü varken 2015 Haziran’dan itibaren HDP oyuna ortak olur ve yüz mahallede birinci parti konumuna geliyor. Örneklemi oluşturan mahallelerde oy geçişleri çoğunlukla CHP-HDP ve AK Parti-MHP-İyi Parti arasında olmakta. 2015 Haziran, 2015 Kasım ve 2018 genel seçimlerinde HDP’nin Erzurum’da milletvekili çıkarma ihtimalinin CHP’den daha yüksek olması ve ülke genelinde %10’luk seçim barajını geçebilmesi için HDP’ye doğru bir eğilim görünüyor. 2018 seçimleri itibariyle HDP %41 oy oranıyla önde görünüyor ancak seçim barajının %7’ye düşürülmesi bu mahallelerde CHP’nin tekrar güçlenmesinin önünü açacaktır.
MHP, İyi Parti’ye oy kaybediyor ancak AK Parti’den oy alıyor ve böylece yerinde saymış oluyor.
  • 2011 genel seçimlerinde MHP’nin en yüksek oranda oy aldığı yüz mahallede AK Parti %64,6 oy oranıyla birinci parti. MHP ise %27,5 ile ikinci sırada yer almakta. 2015 Haziran seçimlerinde ise MHP’de %6 oy artışı, AK Parti’de %8 oy kaybı var ancak AK Parti üstünlüğünü sürdürmekte.
  • 2018’de ise MHP, İyi Parti’ye oy kaybetmesine rağmen AK Parti’den aldığı oylarla %42 civarına yükselmekte ve neredeyse AK Partiyle eşitlenmiş durumda.
Temmuz 2022 itibariyle Anket Verileri Işığında Erzurum’da Seçim Aritmetiği Aşağıdaki grafikte Van’da partilerin bugünkü tahmini oy oranları yer almaktadır. Tahmin edilen sonuçlar kamuoyu araştırmalarında “Bu Pazar bir seçim olsa oyunuzu hangi partiye verirsiniz?’’ ve “2018 genel seçimlerinde hangi partiye vermiştiniz?” sorularına verilen cevaplardan oluşan anket verilerinin geçmiş seçim sonuçlarındaki bölgesel ağırlıklar kullanılarak ilçelere göre dağıtılması ve Aşağıdaki tabloda partilerin ilçeler bazında tahmin edilen oy oranları verilmiştir. Renklendirilen sütunlardaki partiler o ilçede birinci parti olmuştur. Güncel anket verilerinin 2018 seçimlerinde oluşan ağırlığa göre dağıtılması sonucunda Erzurum’da; Tekman, Hınış, Karaçoban ve Karayazı’da HDP, Şenkaya’da CHP, diğer tüm ilçelerde ise AK Parti birinci parti durumunda.           Ağustos 2022 Erzurum Genel Seçim Tahminleri
  • Anket verilerine göre 2018’den bu yana AK Parti’de %10,8, MHP’de ise %9,5 civarında oy kaybı tahmin edilmekte.
  • Temmuz 2022 verilerine göre CHP %4,1, İyi Parti %9,4 , HDP %0,3 oy artırmakta.
  • Yeni kurulan partilerden ise Deva Partisi %2, Gelecek Partisi %1,5, Zafer Partisi %1, Yeniden Refah Partisi %2,2, Türkiye Değişim Partisi %0,6 oy oranına ulaşmakta.
BUGÜNKÜ ARİTMETİKTE MİLLETVEKİLİ DAĞILIMI NASIL OLUR? Milletvekilliği seçiminde Erzurum’daki dağılımın nasıl olabileceğine dair 3 ayrı senaryo var.
  1. Tüm partiler ayrı listelerle seçime katılıyor
  2. Cumhur İttifakı ortak liste (Ak Parti+MHP+BBP), Millet İttifakı (CHP+İyi Parti+DP), 3.İttifak (SP+DEVA+GP), HDP
  3. Cumhur İttifakı (Ak Parti+MHP+BBP), 6’lı İttifak (CHP+İyi Parti+DP+SP+DEVA+GP), HDP
Senaryo-1 Tüm partilerin ayrı ayrı seçime katıldığı bu senaryoda milletvekili dağılımı aşağıdaki gibi oluyor. [caption id="attachment_215907" align="aligncenter" width="398"] Sarı: AK Parti Mor: HDP Kırmızı: CHP[/caption] Senaryo-1’de AK Parti dört, İyi Parti ve HDP ise birer milletvekilliği elde etmekte. %27,3 oranındaki oy parlamentoda temsil edilemiyor. 2018 genel seçimlerine göre HDP bir milletvekili kazanıyor, MHP bir vekil kaybediyor. AK Parti ve İyi Parti ise vekil sayılarını koruyorlar. Senaryo-2 Senaryo-2’de Cumhur İttifakı ortak liste ile seçime katılıyor ve muhalefette İyi Parti, CHP ve DP ortak liste ve SP, DEVA, GP ise kendi aralarında farklı bir ortak listeyle seçime katılıyor. HDP ise senaryo-1’de olduğu gibi seçime tek başına katılıyor.
  • Bu senaryoda iktidar-muhalefet dengesinde milletvekili sayısı açısından bir değişiklik yok. Ancak HDP milletvekili çıkaramıyor. CHP, İyi Parti ve DP’nin listede ortaklaşması HDP’den Millet İttifakına bir vekil geçmesini sağlıyor. AK Parti (Cumhur İttifakı) ise senaryo-1’de olduğu gibi dört milletvekili çıkarıyor.
  • Deva Partisi, Saadet Partisi ve Gelecek Partisinin ortak liste ile seçime katılması ise milletvekili elde etmek için yeterli olmuyor.
[caption id="attachment_215909" align="aligncenter" width="400"] Sarı: AK Parti
Mor: HDP
Kırmızı: CHP[/caption] Senaryo-3 Senaryo-3, 6’lı masa üyelerinin tek liste seçime katıldığı, Cumhur İttifakının da listede ortaklaştığı ve HDP’nin yalnız seçime katıldığı bir durumu öngörmekte.
  • Senaryo-3’te altı parti tek listede seçime katılıyor ve Erzurum’da iki milletvekili çıkarma hakkı elde ediyor. İktidar bloğu dört, muhalefet iki milletvekili çıkarıyor. 6’lı ittifak iki üye kazanırken HDP milletvekili çıkaramıyor.
[caption id="attachment_215911" align="aligncenter" width="400"] Sarı: AK Parti
Mor: HDP
Kırmızı: CHP[/caption] ERZURUM’DA DEĞİŞİMİN YÖNÜ
  1. Erzurum’da AK Parti, Yeniden Refah Partisi, Deva Partisi, Gelecek Partisi, İYİ Parti’ye kayda değer oranda oy kaybediyor. Ve kısmen de olsa HDP ve CHP’ye de oy kaybetmekte.
  2. MHP, özellikle geleneksel olarak güçlü olduğu bölgelerde İYİ Parti’ye yüksek oranda oy kaybediyor görünmekte.
  3. CHP, 2011 seçimlerinde yüksek oy aldığı ancak sonraki seçimlerde ciddi miktarda oy kaybı yaşadığı Alevi mahallelerinde tekrar yükseliş trendinde görünmekte. Hınıs, Şenkaya, Aşkale, Tekman gibi ilçelerde HDP’den CHP’ye oy geçişleri önümüzdeki süreçte CHP’yi bir miktar daha yukarı çekebilir.
  4. HDP, CHP’den aldığı ‘’emanet oyları’’ kaybediyor görünmekle beraber AK Partili Kürt seçmenden oy alıyor.