23 Nisan’da Çocuk işçiliğinde geldiğimiz nokta nedir?

Politikyol

23.04.2021 - 15:39 Yayınlanma

16.01.2024 - 15:28 Güncelleme

Türkiye tarihini meclisin kurulduğu 23 Nisan 1920 olarak ele alıp bundan sonrasındaki yasaları ve uygulamalarıyla değerlendirmekte fayda var. Yasama organı olan meclisin kuruluşu aynı zamanda Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı olarak kutlanıyor. Mecliste çocuk işçiliğine dair genel yasaların çıktığı Borçlar kanunu ve Genel sağlığı koruma yasasıdır. 1926 yılında çıkartılan Borçlar kanununda çırakların hakkını korumak için kimi düzenlemeler getirilmiştir. Çırakların gece ve hafta sonlarında çalıştırılmamaları yasallaşmıştır. “Genel Sağlığı Koruma Yasası (1930), halk sağlığı alanında Türkiye’nin en kapsamlı ve en önemli yasalarından biridir. Türk sosyal politikasının temel yapı taşları, henüz iş yasasının kabulünden altı yıl önce yürürlüğe giren bu yasayla atılmıştır. “Çocukların Korunması” başlığı altındaki özel bölümü ile önemli hükümler getirmiştir. Bunlardan biri de, çocuk çalıştırılmasında en düşük yaş olarak 12 yaşı göstermesidir. Bu o kadar geniş kapsamlı bir düzenlemedir ki, Türk hukuk tarihinde, bu yaşın altında bir çocuğun “imece” adı verilen köylülerin yardımlaşma çalışmasına katılmak istenmesini bile Yüksek Mahkeme Kararı’na temel oluşturarak reddettirmiştir. Yasa ayrıcı 12-16 yaş çocuklarının günde sekiz saatten fazla çalıştırılmasını yasaklamıştır.” ILO sözleşmeleri çalışma yaşamındaki Uluslararası bağlayıcılığıyla beraber her Ülkenin iş kanunu çocuk işçiliğinde tamamen yasaklayıcı değil de çalışırken tehlikeli iş kollarında çalıştırılmamaları aynı zamanda çocukların çalışma koşullarının iyileştirilmesini hedeflemiştir. Kapitalizmde çocuk işçi ucuz iş gücü olarak kar getirici bir rolü de olduğu için tamamen ortadan kaldırmak için mücadele pratikleri geliştirilmemektedir. 1950’lerden sonra Türkiye ILO(Uluslararası Çalışma Örgütü) sözleşmelerini de imzalamıştır.

ILO’ya 1932 yılında üye olan Türkiye sözleşmelerini yoğunlukla 1980’den sonra onaylamaya başlamıştır. ILO sözleşmeleri de çocuk işçiliğinde kölelik, zorla askere alma, fuhuş ve pornografi ve yasa dışı çalıştırma gibi durumların acilen ortadan kaldırılmasını hedeflemektedir. ILO ve UNICEF’in 12 Haziran 2020 raporunda ” COVID-19 ve çocuk işçiliği: Kriz zamanı harekete geçme zamanıdır” başlıklı rapora göre, 2000 yılından bu yana çocuk işçiliğine maruz kalan çocuk sayısında 94 milyonluk bir azalma sağlanmıştı, ancak bu kazanım artık risk altında. Riskin ortaya çıkmasındaki en büyük neden, ailelerin yaşama tutunabilmeleri için bir çare olarak çocukların çalışma yaşamına dahil olmalarındaki zorunluluk. Salgın karşısında ekonomik olarak korumasız kalan yetişkinlerin, işsiz kalmaları, yada düşük ücretle çalışmaya zorlanmaları hane halkından herkesi çalışmaya itmektedir. Uzaktan eğitimin salgınla mücadelede iktidarlar tarafından tercih edilmesi, milyonlarca öğrenciyi çalışmaya yönlendirmiş salgın sonrasında ise birçoğu tekrar eğitim hayatına dönemeyecek duruma düşürülmüştür. Eğitimin aileler üzerindeki ekonomik külfeti devlet okullarında dahi kırtasiye, aidat, servis gibi konular çocukların okula dönmesini etkileyecek nedenler arasındaki yerini alacak. Yoksulluğun artışı çocuk işçi sayısını da artıracak önemli bir etken hem Dünya’da hem de Türkiye’de.