Çöküşün esas sorumlusu ise Tether’da görülen değer kaybı oldu. ABD doları ile 1: 1 ilişkisini sürdürmek için tasarlanmış bir stabil kripto para olan Tether da çöküş nedeniyle bir dolara sabitlenmiş değerini kaybetti. Bu hafta kripto piyasalarında dev bir çöküş daha gerçekleşti. Olmaz denen oldu, değeri 1 dolara sabitlenmiş bir stabil kripto para olan Tether’in değeri 95 sente kadar düştü. Bu durum büyük bir güvensizlik dalgası yarattı ve kripto para piyasalarında dehşet veren düşüşlerle karşılaştık. Önceki yazılarımda bahsettiğim kripto korku endeksi, son bir yılın en düşük seviyelerine geriledi. Bu yazının kaleme alındığı sırada endeks 10 değerinde, yani skalanın “aşırı korku” tarafında... Peki stabil kriptoyu “instabil” hale getiren ve piyasanın çıpasını yerinden oynatan gelişmenin ardında yatan gerçekler neler? Stabil kripto paralar, değeri ABD doları ya da altın gibi genel kabul görmüş “stabil” bir rezerv varlığa sabitlenmiş dijital paralardır. Bu birimler, kripto paralarla genel geçer kabul görmüş rezerv para birimleri arasında bir nevi köprü ve bireysel yatırımcı için bir likidite aracı vazifesi görürler. Çıpa etkisi yaratmaları dolayısıyla kripto para birimlerinin dalgalanmalarını azaltıcı yönde etki gösterirler. Ayrıca bu para birimleri, dalgalı durumdaki bir kripto paradan çıktığınızda paranızı park etmek için kullandığınız bir araç ve bir kripto para platformundan başka bir platforma aktarım yaparken kullandığımız takas araçları olarak da görev yaparlar.  Özellikle para transferlerinde, transfer ücretlerinin rezerv paralara kıyasla çok daha düşük olması nedeniyle (1 dolara milyonlarca dolarlık bir transferi gerçekleştirmeniz mümkündür) sıklıkla tercih edilirler. Özetle stabil kripto paralar hem rezerv paraların istikrarını hem de kripto paraların esnekliğini bir araya getiren, benzersiz çözümlerdir. USDC ve Tether gibi birçok stabilcoin, istikrarını büyük rezervlerinden alırlar ve dolaşımdaki tüm paraları kapsayacak kadar likit varlığı ellerinde bulundurmaları gerekir. Bu hafta içinde kripto para piyasaları, popüler bir token olan Terra Luna’nın değerinin %99'unu kaybederek beraberinde bir stabil kripto para olan TerraUSD’ı da sürüklemesinin ardından büyük bir depremle sarsıldı. Terra Luna tokeni geçen ayki 118$' seviyesinden 0.09$'a kadar düştü. Çöküşün, normalde stabil bir token olan TerraUSD üzerinde zincirleme bir etki yaratmasıyla yatırımcılar korku içinde kripto piyasasından çekilmeye başladılar. Çöküşün esas sorumlusu ise Tether’da görülen değer kaybı oldu. ABD doları ile 1: 1 ilişkisini sürdürmek için tasarlanmış bir stabil kripto para olan Tether da çöküş nedeniyle bir dolara sabitlenmiş değerini kaybetti. Bitcoin ve Ether'den sonra üçüncü en büyük kripto para birimi olan Tether, perşembe günü 95 sente kadar düştü ve sonrasında yaklaşık 98 sent seviyesine yerleşti. Tether, zaman zaman Bitcoin'in üç katına kadar çıkabilen günlük işlem hacmiyle dijital varlık ekonomisinin temel taşı olarak nitelendiriliyor. Yatırımcıların volatilitesi bu kadar yüksek bir dünyada güvenli bir liman olarak gördükleri Tether ve diğer stablecoin'lerin değişim değerini kaybetmesi, doğal olarak büyük bir korkuyla sonuçlandı. Paniği dindirmek için Tether'ın CTO’su Paolo Ardoino, token sahiplerine hitaben, şirketin satmak isteyen herkese ödeme yapmak için yeterli nakit rezervine sahip olduğunu ileten bir tivit attı. Daha önce bahsettiğimiz üzere stabil kripto paraların istikrarı büyük ölçüde ellerindeki rezervler ve likit varlıklara bağlı. Örneğin Tether, rezervleri hakkında üç ayda bir denetçilerden alınan bir “güvence görüşü” yayınlıyor.
Aşikâr olanı dile getirmekte beis görmüyorum; olağan şüpheli konumunda olan rezerv para koruyucularının bu fırsatı kendi elleriyle yaratmış olmaları da son derece kuvvetli bir ihtimal.
Bu rapora göre Tether’ın Aralık ayı sonu rezervlerinin %80'den fazlası hazine, nakit, mevduat sertifikaları ve para piyasası fonlarında tutuldu. Ancak geri kalanıyla ilgili ayrıntılar tam olarak net değil. Elbette bu durum da otoritelerin gözünden kaçmıyor. Tether rezervlerini yanlış bildirdiği iddiasıyla Emtia Vadeli İşlemler Ticaret Komisyonu’na (Commodity Futures Trading Commission) ödediği 41 milyon dolarlık para cezasıyla uzun süre gündemde kalmıştı. Terra gibi algoritmik stabil coin olarak adlandırılan kripto paralar ise böyle bir rezerv güvencesi altında değil. Dolayısıyla Tether düzeyinde bir istikrar göstermemeleri normal. Ancak her iki durumda da piyasaların verdiği tepki farklı değil: Tether’daki düşüş, piyasalarda belki de asla telafi edilemeyecek şekilde güven kaybına neden oldu. Bitcoin perşembe günü 26.000 $’ı gördü; bu değer Bitcoin’in Aralık 2020'den bu yana geldiği en düşük değer... En büyük ikinci kripto para olan Ether ise gelişmelerden sonra 24 saat içinde değerinin %20'sini kaybetti. Depremin piyasalardaki etkisi bir süre daha sürecek gibi görünüyor. Gelişmelerin üzerine kripto para düzenlemeleriyle gündemde olan ABD ve İngiltere’den stabil kriptoların acilen düzenlenmesi için çağrılar yükselmeye başladı. Düzenleyiciler stablecoin'lerin daha da yükselişe geçmesi durumunda daha geniş finansal risklerin ortaya çıkmasından ve para politikasının etkinliğinin azalmasından endişe ettiklerini ifade ediyorlar. Zira stablecoin'ler uluslararası ticarette ve sınır ötesi ödemelerde doların yerini almaya başladı. Bankaları devre dışı bırakmaları dolayısıyla hükümetlerin para politikalarını ve sermaye akışlarını takip etmelerini zorlaştırdı. Bu risklerin bertaraf edilmesi gerektiği vurgusunu yapan yetkililer, daha sıkı düzenlemeler getirmek için kolladıkları fırsatı bulmuş görünüyorlar. Aşikâr olanı dile getirmekte beis görmüyorum; olağan şüpheli konumunda olan rezerv para koruyucularının bu fırsatı kendi elleriyle yaratmış olmaları da son derece kuvvetli bir ihtimal.