CHP, 2002 sonrasında Diyarbakır’da ilk defa milletvekili çıkarma potasına girmiş durumda. Hem HDP hem de AK Parti’den oy alıyor. Kayapınar, Çüngüş ve Yenişehir CHP’nin %10’dan fazla oy alma potansiyeli olan ilçeler.  Diyarbakır, 1.8 milyon nüfusu ile Türkiye’nin 12. büyük şehri ve parlamentoda 12 milletvekili ile temsil edilmekte. 2018 genel seçimleri sonucuna göre Diyarbakır’da HDP 9, AK Parti 3 milletvekili kazanmıştı. Diyarbakır’da Kayapınar, Bağlar ve Yenişehir iki yüz binin üzerinde nüfuslarıyla en büyük ilçeler olarak öne çıkmakta. Ayrıca Diyarbakır, çevre illerden de ciddi göç alan bir şehir. En fazla göç aldığı üç şehir ise Bingöl, Mardin ve Şanlıurfa. Diyarbakır’da ikamet edenlerin %84’ü Diyarbakırlı. Diyarbakır ekonomisi kendisine en yakın büyükşehirlerle çok benzeşmekte. Tarım, hayvancılık ve mevsimlik işçiliğin nüfusun büyük bir kesiminin yaşamına doğrudan etki ettiği söylenebilir. Diyarbakır nüfusunun ezici çoğunluğunu Kürt yurttaşlar oluşturuyor ancak Çüngüş ve Çermik’te Türkmenler de yaşamakta. Aşağıda 2018 genel seçimlerinde alınan milletvekilliği sonuçlarına göre hazırlanan grafik ve harita bulunuyor. 2018 genel seçimlerinde HDP %67 oy oranıyla birinci parti ve ardından %20,3 ile AK Parti geliyor. Üçüncü sırada %4,4 ile MHP bulunurken. İyi Parti’nin %2,7, CHP’nin %2 ve Saadet Partisinin %1,7 oy oranı bulunuyor.
  • Lice, Silvan ve Kocaköy HDP’nin Diyarbakır’da en yüksek oy oranına eriştiği ilçeler. Bu üç ilçede HDP’nin ortalama oy oranı %83 seviyesinde 2018 genel seçimlerinde. Hani, Çüngüş ve Çermik ise HDP’nin en düşük oy aldığı ilçeler.
  • Diyarbakır, AK Parti’nin Türkiye genelinde en az oy aldığı birkaç şehirden biri ve sadece Çüngüş ve Çermik’te birinci parti konumunda. AK Parti’nin şehirde en fazla oy aldığı üç ilçe ise Çüngüş, Çermik ve Kulp’tur.
  • Şehirde üçüncü parti olan Hüda Par ise Çermik, Çınar ve Hani’de Diyarbakır genelinden yüksek oy oranına sahip.
DİYARBAKIR’DA MAHALLE BAZLI DEĞİŞİMLER Diyarbakır’da AK Parti, HDP, Hüda-Par ve CHP’nin yoğun oy aldığı mahalleler bulunuyor. 2011’den 2018 seçimlerine kadar Diyarbakır’da partilerin önde oldukları mahalle sayılarını incelediğimiz analizin grafiği aşağıdadır.
  • 2011 genel seçimlerinde Diyarbakır’da bulunan mahallelerin %58’inde HDP’nin üstünlüğü vardı. HDP, önde olunan mahalle sayısında da yapılan son dört genel seçimin hepsinde en fazla mahallede birinci olan parti Diyarbakır’da. 2022 Temmuz itibariyle HDP’nin 2018 genel seçimlerine göre 52 mahallede daha öne geçmesi beklenmektedir. HDP, 2022 itibariyle birinci olunan mahalle sayısında hala daha ilk sırada. HDP’nin 2018 genel seçimlerinde en yüksek oy aldığı mahalleler (500 ve üzeri seçmen) ise şunlar:
  1. Lice-Ziyaret Mahallesi: %98,9
  2. Bağlar-Körtepe Mahallesi: %98,9
  3. Lice-Duru Mahallesi: %98
  • AK Parti’nin önde olduğu mahalleler çoğunlukla Çüngüş ve Çermik’te bulunuyor. Partinin önde bulunduğu mahallelerde yer yer Kürt yurttaşlar ve Türkmenler yaşamakta. 2018 genel seçimlerinde en yüksek oy aldığı mahalleler sıralanmıştır.
  1. Kulp-Koçkar Mahallesi: %99,4
  2. Çermik-Yabanardı Mahallesi: %98,1
  3. Çınar-Yediveren Mahallesi: %97,4
PARTİLERİN ÖNDE OLDUKLARI MAHALLELERDE OY GEÇİŞLERİ Bu başlık altında Diyarbakır’da AK Parti, ve HDP’nin 2011 seçimlerinde en yüksek oy oranına ulaştıkları 100 mahalle belirlendi ve her partinin yüksek oy aldığı mahallelerde 2011-2018 genel seçimleri arasındaki oy geçişleri tespit edildi. İlk analiz 2011 genel seçimlerinde AK Parti’nin en yüksek oy oranına ulaştığı 100 mahalle için yapılacak ve aşağıdaki grafik AK Parti’nin Diyarbakır’da en yüksek oy oranına ulaştığı 100 mahallenin son dört genel seçimdeki sonuçlarını göstermekte. 2011 seçimlerinden 2018 seçimlerine kadar AK Parti’nin oy kaybı 26,4 puan.
  • 2011-2018 arasında yapılan seçimlerde AK Parti oyları en yüksek oy aldığı yüz mahallede %89,5 ile %59,7 arasında değişmekte ve en düşük oyu 2015 Haziran genel seçimlerinde alıyor.
  • 2015 Haziran seçimlerinde AK Parti, MHP ve HDP’ye oy kaybediyor. 2015 Kasım ayında hem 2015 Haziran hem de 2018 genel seçimlerinde belirlenen mahallelerde oy oranını kısmi de olsa artırıyor.
  • 2015 Haziran seçimlerinde AK Parti’den HDP’ye %8 civarında oy transfer olmuş görünmekte.
  • 2018 genel seçimlerinde AK Parti yüksek oy aldığı mahallelerde MHP’ye %22 civarında oy kaybı var.
HDP, 2011 seçimlerine göre çok daha güçlü ancak 2015 Haziran seçimlerinden bu yana devamlı olarak oy kaybetmekte. Aşağıdaki grafik 2011 seçimlerinde HDP’nin Diyarbakır’da en fazla oy aldığı yüz mahallenin 2018’e kadar değişen aritmetiğini göstermektedir.
  • Belirlenen yüz mahallede HDP 2011 seçimlerinde birinci durumda. 2015 Haziran seçimlerinde AK Parti, CHP ve diğer partilerden HDP’ye oy geçişleri gözlemlenmekte. HDP, 2015 Haziran seçimlerinde maksimum noktaya ulaşmakta belirlenen yüz mahallede.
  • 2015 Haziran seçimlerinin ardından ise devamlı bir oy düşüşü var HDP’de ancak hala daha 2011 seçimlerinden daha yüksek bir oy oranına sahip. HDP’den hem AK Parti’ye hem de CHP’ye oy geçişleri var.
AĞUSTOS 2022 İTİBARİYLE ANKET VERİLERİ IŞIĞINDA DİYARBAKIR’DA SEÇİM ARİTMETİĞİ Aşağıdaki grafikte Diyarbakır’da partilerin bugünkü tahmini oy oranları yer almaktadır. Tahmin edilen sonuçlar kamuoyu araştırmalarında “Bu Pazar bir seçim olsa oyunuzu hangi partiye verirsiniz?’’ ve “2018 genel seçimlerinde hangi partiye vermiştiniz?” sorularına verilen cevaplardan oluşan anket verilerinin geçmiş seçim sonuçlarındaki bölgesel ağırlıklar kullanılarak ilçelere göre dağıtılması ve ardından ilçelerin seçmen sayısı ile oranlanmasıyla il genel sonucu elde edilmiştir. Aşağıdaki tabloda partilerin ilçeler bazında tahmin edilen oy oranları verilmiştir. Renklendirilen sütunlardaki partiler o ilçede birinci parti olmuştur. Güncel anket verilerinin 2018 seçimlerinde oluşan ağırlığa göre dağıtılması sonucunda Diyarbakır’da; Çermik ve Çüngüş ilçelerinde AK Parti birinci sırada görünüyor. Diğer tüm ilçelerde ise HDP önde. Ağustos 2022 Diyarbakır Genel Seçim Tahminleri
Anket verilerine göre 2018’den bu yana AK Parti’de %4,4, HDP’de %5,1 civarında oy kaybı tahmin edilmekte. Ağustos 2022 verilerine göre CHP %4,8 oy artırmakta.
  • Anket verilerine göre 2018’den bu yana AK Parti’de %4,4, HDP’de %5,1, MHP’de ise %0,2 civarında oy kaybı tahmin edilmekte.
  • Ağustos 2022 verilerine göre CHP %4,8, İYİ Parti %1,2 oy artırmakta.
  • Yeni kurulan partilerden ise Deva Partisi %1.6, Gelecek Partisi %0.7, Zafer Partisi %0.6, Yeniden Refah Partisi %0,7 oy oranına ulaşmakta.
BUGÜNKÜ ARİTMETİKTE MİLLETVEKİLİ DAĞILIMI NASIL OLUR? Milletvekilliği seçiminde Diyarbakır’daki dağılımın nasıl olabileceğine dair 3 ayrı senaryo var.
  1. Tüm partiler ayrı listelerle seçime katılıyor
  2. Cumhur İttifakı ortak liste (AK Parti+MHP+BBP), Millet İttifakı (CHP+İYİ Parti+DP), 3.İttifak (SP+DEVA+GP), HDP
  3. Cumhur İttifakı (AK Parti+MHP+BBP), 6’lı İttifak (CHP+İyi Parti+DP+SP+DEVA+GP), HDP
Senaryo-1 Tüm partilerin ayrı ayrı seçime katıldığı bu senaryoda milletvekili dağılımı aşağıdaki gibi oluyor.   [caption id="attachment_215715" align="aligncenter" width="583"] Sarı: AK Parti
Mor: HDP[/caption] Senaryo-1’de HDP dokuz, AK Parti iki ve CHP ise bir milletvekili kazanmakta. %7,4 oranındaki oy ise parlamentoya milletvekili gönderememiş görülmekte. CHP, milletvekili kazanmayı 1900 oy farkla kazanıyor. Senaryo-2 Senaryo-2’de Cumhur İttifakı ortak liste ile seçime katılıyor ve muhalefette İyi Parti, CHP ve DP ortak liste ve SP, DEVA, GP ise kendi aralarında farklı bir ortak listeyle seçime katılıyor. HDP ise senaryo-1’de olduğu gibi seçime tek başına katılıyor.
  • Bu senaryoda iktidar-muhalefet dengesinde milletvekili sayısı açısından bir değişiklik söz konusu değil. Cumhur İttifakının ve Millet İttifakının listelerde ortaklaşması aritmetiği değiştirmiyor.
  • SP, DEVA ve GP’nin ortak listede birleşmesi Şanlıurfa’da milletvekili çıkarmaları için yeterli olmamış görünmekte.
[caption id="attachment_215717" align="aligncenter" width="565"] Sarı: AK Parti
Mor: HDP[/caption]
6’lı ittifak listede ortaklaşma sonucu HDP’den bir milletvekili alıyor. SP, GP ve DEVA oyları Millet İttifakı listesinden seçime katılmaları durumunda Millet İttifakı’na fazladan milletvekili kazandırıyor.
Senaryo-3 Senaryo-3, 6’lı masa üyelerinin tek liste seçime katıldığı, Cumhur İttifakının da listede ortaklaştığı ve HDP’nin yalnız seçime katıldığı bir durumu öngörmekte.
  • Senaryo-3’te muhalefetteki altı parti tek listede seçime katılıyor ve Diyarbakır’da ilk iki senaryoya göre bir milletvekili çıkarıyorlar. 6’lı ittifak listede ortaklaşma sonucu HDP’den bir milletvekili alıyor. İktidar bloğu iki, muhalefet on milletvekili elde etmekte.
  • SP, GP ve DEVA oyları Millet İttifakı listesinden seçime katılmaları durumunda Millet ittifakına fazladan milletvekili kazandırıyor.
[caption id="attachment_215719" align="alignnone" width="679"] Sarı: AK Parti
Mor: HDP[/caption] DİYARBAKIR’DA DEĞİŞİMİN YÖNÜ
  1. Diyarbakır’da HDP’nin üstünlüğü var ancak 2015 Haziran seçimlerinden bu yana HDP şehirde devamlı olarak oy kaybetmekte. 2015 Haziran seçiminde %79 olan HDP oyları bugün itibariyle %62 seviyesinde. HDP, süreç içerisinde hem CHP hem de AK Parti’ye oy kaybetti.
  2. AK Parti 2018 seçimlerinde şehirde %1 civarında oy kaybetmişti ancak Kürt yurttaşların yoğunlaştığı ilçelerde oy oranı artmıştı. 2022 itibariyle AK Parti, HDP’den oy almaya devam ediyor görünmekte ancak diğer partilere kaybettiği oylar dolayısıyla bu geçiş net bir şekilde görünmüyor.
  3. CHP, 2002 sonrasında Diyarbakır’da ilk defa milletvekili çıkarma potasına girmiş durumda. Hem HDP hem de AK Parti’den oy alıyor. Kayapınar, Çüngüş ve Yenişehir CHP’nin %10’dan fazla oy alma potansiyeli olan ilçeler.