Yeni bir yılın ilk ayında oldukça hareketli günler geçirmekteyiz. Kuşkusuz ekonomiye ilişkin önemli gelişmeler var. Ancak bu hafta 2023 yılını özellikle “özgürlükler” açısından nasıl bitirdik? Dünya ülkeleri sıralamasında neredeyiz? Bakalım istedim.
Freedom House, Dünya çapında demokrasi, siyasi özgürlük ve insan hakları konularında çalışan bağımsız bir Amerikan sivil toplum kuruluşu. 1941 yılında kurulan bu kuruluş, demokratik değerlerin genişletilmesi ve insan haklarının korunması için çalışmalar yürütmekte.
Freedom House'un ülkeleri değerlendirme kriterleri, siyasi haklar ve sivil özgürlükler olmak üzere iki ana kategoride.
- Siyasi haklar, seçim süreçlerinin adilliği, hükümetin işleyişi, siyasi katılım ve siyasi muhalefetin durumunu içermekte.
- Sivil özgürlükler ise ifade ve inanç özgürlüğü, toplanma ve örgütlenme özgürlüğü, hukukun üstünlüğü ve bireysel haklar gibi konuları kapsıyor.
Bu kuruluşun yaptığı çalışmalar; hükümetler, uluslararası kuruluşlar, akademisyenler ve sivil toplum kuruluşları tarafından referans alınan değerli bilgiler içermekte.
Frredom house tarafından yapılan sıralamaya göre ülkelerin sıralamaları dükkate alındığında kategoriler ve ülke sayıları şöyle:
* Özgür (En yüksek düzey: 1, Özgürlükler korunuyor, bazı sınırlamalar/ sorunlar var: 2-3),
Kısmen özgür (4-5: Özgürlükler ciddi anlamda sınırlı),
Özgür değil (6-7: Özgürlükler düşük seviyede).
2023 yılı değerlendirmelerine göre 169 ülke arasında Türkiye politik özgürlükler açısından 119. sırada, sivil özgürlükler açısından ise 134. sırada. Aldığımız puan politik özgürlükte 5, sivil özgürlükte 6 basamakta.
Özgürlük, bir ülkenin demokrasi düzeyinin en temel göstergesi. Politik özgürlük, ülkenin demokratik yapısının sağlamlığını belirleyen kritik bir faktör. Sivil özgürlükler ise bireylerin düşüncelerini serbestçe ifade edebilmesi, örgütlenme ve toplanma özgürlüğü gibi temel insan haklarını içermekte.
Bir ülkenin dünya sıralamasındaki yeri, bu özgürlüklerin ne derece korunduğu ve uygulandığına bağlı olarak değişmekte. Demokrasi ve özgürlük sıralamaları, bir ülkenin uluslararası alandaki itibarını ve vatandaşlarının yaşam kalitesini doğrudan etkilemekte. Bu sıralamalar, hem hükümetler için bir özdeğerlendirme aracı hem de diğer ülkelerle karşılaştırma yapma imkanı sunmakta. Özgürlük düzeyi yüksek olan ülkeler genellikle daha istikrarlı, ekonomik olarak gelişmiş ve toplumsal açıdan daha uyumlu olma eğiliminde olarak kabul edilir.
Teknolojinin hızla geliştiği, bilgiye ulaşmanın mekana ve zamana bağlı sınırlarının yok olduğu günümüzde kendimizi refah sahibi olarak bir ülke şeklinde konumlandırmanın yolu kuşkusuz yukarıda yer alan tablonun 1-2 en kötü ihtimalle 3. grubunda yer almaktan geçiyor.
Bireysel haklar ve toplumun genel çıkarları arasında bir denge kurmayı hedefleyerek sağlanan özgürlük; üretkenliktir, başarıdır, medeniyettir.
