ü
POLITICO’nun geçtiğimiz gün yayınladığı haberine göre, eski ABD Başkanı Donald Trump cumartesi günü, Beyaz Saray'ın "dehşet verici ve akıl dışı" olarak nitelendirdiği açıklamalarında, savunma ittifakına karşı mali yükümlülüklerini yerine getirmeyen herhangi bir NATO üyesi ülkeye saldırması için Rusya'yı "teşvik edeceğini" söyledi.ü
Avrupa'da, ABD'nin Avrupa'nın güvenliğine yönelik onlarca yıllık taahhüdünün güvenilirliği konusunda artan endişeler artıyor. ABD'nin müttefiki Ukrayna'ya yönelik önemli bir yardım paketi konusunda Washington'da yaşanan partizan tıkanıklık bunun bir göstergesi. Ancak Trump'ın sözleri Avrupalıları transatlantik ittifakı sona erdirmeyi ciddi bir şekilde düşünmeye zorluyor.
ü
Polonya Dışişleri Bakan Yardımcısı Paweł Zalewski POLITICO'ya verdiği demeçte "Bunlar ciddi bir başkan adayının sözleri, dolayısıyla ciddiye alınmalılar" dedi. "Eğer bunu yaparsak, bu ABD'nin NATO'daki varlığının mantığının değişmesi anlamına gelir. Bu çok endişe verici. Doğru bir şekilde üye ülkeleri savunmaya daha fazla harcama yapmaya çağırıyor ama aynı zamanda Rusya'yı saldırmaya çağırıyor. Bu tamamen anlaşılmaz bir durum."
ü
Güney Carolina'daki bir kampanya mitinginde konuşan Trump, başkanlığı döneminde NATO liderlerine, grubun harcama hedeflerini tutturmakta "geciken" ittifak üyelerine "[Rusya'yı] istedikleri her şeyi yapmaya teşvik edeceğini" söylediğini belirtti.
ü
"Büyük bir ülkenin başkanlarından biri ayağa kalktı ve 'Peki efendim, eğer ödeme yapmazsak ve Rusya tarafından saldırıya uğrarsak, bizi koruyacak mısınız?" dedi. Trump miting sırasında bunu hatırlattı. "Ben de dedim ki, 'Ödemediniz. Borcunuzu ödemediniz' dedim. 'Evet, diyelim ki öyle oldu' dedi. Hayır, seni korumazdım. Hatta onları istedikleri her şeyi yapmaları için teşvik ederim."
ü
Bu sözler, Cumhuriyetçi başkan adaylığı için ön sıralarda yer alan Trump'ın, NATO'nun yeterli ödemeyi yapmayan üyelere yönelik toplu savunma maddesine uymayabileceğini düşündürüyor.
ü
Trump'ın yorumları Avrupa'daki yetkililer tarafından sert bir dille eleştirildi.
ü
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, "Müttefiklerin birbirlerini savunmayacağı yönündeki her türlü öneri, ABD'ninki de dâhil olmak üzere tüm güvenliğimize zarar verir ve Amerikan ve Avrupalı askerleri daha fazla risk altına sokar" dedi. "Başkanlık seçimlerini kim kazanırsa kazansın, ABD'nin NATO'nun güçlü ve sadık bir müttefiki olarak kalmasını bekliyorum."
ü
Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel Trump'ın sözlerini "pervasızca" olarak nitelendirdi ve "sadece Putin'in çıkarlarına hizmet ettiğini" söyledi. Almanya Dışişleri Bakanlığı ise şu açıklamayı yaptı: "'Birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için' - Bu NATO inancı 950 milyondan fazla insanı güvende tutmaktadır."
ü
Beyaz Saray da yorumları güvenlik ve istikrarı tehlikeye atmakla suçladı. Beyaz Saray sözcüsü Andrew Bates yaptığı açıklamada "En yakın müttefiklerimizin cani rejimler tarafından işgal edilmesini teşvik etmek dehşet verici ve akıl dışıdır - ve Amerikan ulusal güvenliğini, küresel istikrarı ve ekonomimizi tehlikeye atmaktadır" dedi.
ü
POLITICO'nun geçtiğimiz ay yayınladığı bir rapor Trump'ın 2020 yılında Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'e ABD'nin saldırıya uğraması halinde Avrupa'nın savunmasına gelmeyeceğini söylediğini ortaya çıkarmıştı. Trump, tehdidinin ardından NATO ülkelerinin savunmaları için "milyarlarca ve milyarlarca dolar" harcadığını iddia etmişti ki bu iddia henüz doğrulanmadı.
ü
Trump'ın açıklamaları, Biden yönetimi ile ABD Kongresi'ndeki Cumhuriyetçilerin, 60 milyar doları Rusya'nın işgaline karşı Ukrayna'nın savunması için olmak üzere 95.3 milyar dolarlık askeri yardım paketi konusunda anlaşmazlığa düştükleri bir dönemde geldi.
ü
Stoltenberg Cumartesi günü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in kavgacılığı ve bunun kıta üzerindeki etkileri konusunda uyarıda bulundu. Alman Welt Am Sonntag gazetesine bir mülakat veren Stoltenberg, "Putin Ukrayna'da kazanırsa, Rus saldırganlığının diğer ülkelere yayılmayacağının garantisi yok" dedi.
ü
Stoltenberg, "Kendimizi onlarca yıl sürebilecek bir çatışmaya hazırlamalıyız" dedi.
ü
Trump'ın yorumları NATO'nun nasıl işlediğine dair bir yanlış anlamayı da ortaya koyuyor: Ülkelerin ödeme yaptığı merkezi bir bütçe yok. Bunun yerine, her ülke kendi savunması için ödeme yapar; ittifak genelinde bu yıl itibariyle GSYH'nin en az yüzde 2'sini harcama taahhüdü vardır.
ü
Bu yıl 31 üyeli ittifakta on bir ülke bu hedefe ulaşacak; Polonya, GSYİH'nin toplam yüzde 4,2'sini orduya harcayarak NATO'nun en çok harcama yapan ülkesi.
