20.yüzyılın ilk evresine iki büyük paylaşım savaşı sığdırılmış ilkinin sonunda Rusya’da çarlık rejimi yıkılarak işçilerin iktidarı kurulmuştur. Yine bu savaş Osmanlının sonunu hızlandırırken Anadolu toprakları Cumhuriyetle tanışmıştır. Avrupa ülkelerin de ise faşist partiler güç kazanmaya başlarken 1929 Ekonomik buhranı bütün Dünya’yı etkilemiştir. Bu koşullarda çocukların hakları sadece Sovyetler Birliğinin aklına gelmiş, Moskova çocuk hakları bildirgesinin çocuklara tanıdığı hakların üstünde bir yazılı ve pratik uygulama sonrasında olmamıştır.” Her yaşta çocuk, haklar ve özgürlükler açısından yetişkinlerle eşit konumdadır.”
Bu bildirgenin detaylarını incelediğim bir yazıyı yakın zaman da yine bu sayfalarda paylaştığım için ve Sovyetlerin çözülüşü nedeniyle hep geçmiş referanslar olarak kalmasın diye bu haftaki yazım da Küba’daki çocuk haklarını inceleyeceğim. Küba bugün hala kapitalizme alternatif bir yönetimin varlığının ispatlarcasına yoluna devam ediyor. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) Latin Amerika bölge sorumlusu Maria Cristina Perceval, Küba’nın çocuklara yönelik erken eğitim modelinin diğer ülkelere de örnek olduğunu söyledi. UNICEF’in raporuna göre Küba’da çocukların yüzde 99,5’i erken çocukluk eğitimi alıyor.
Küba’nın bu alanda “şampiyon” olduğunu söyleyen Perceval, Küba yönetimi tarafından kullanılan yöntemlerin oldukça etkili ve profesyonel olduğunu vurguladı. Küba’da çocuklara yönelik ilk toplumsal program bundan tam 26 yıl önce başlatıldı. Küba, bu programlar kapsamında bölgedeki UNICEF ile çalışıyor. “Çocuğunu Eğit” programı, şu an Küba’da erken çocukluk eğitiminin merkezinde. Bu program kapsamında çocuğun gelişim yıllarında ailenin ve toplumun rolüne dair adımlar atılıyor.
UNICEF’in 2016 yılında yayınladığı rapora göre, Küba’da 6 yaşından küçük 855,000 çocuk, erken çocukluk eğitimi alıyor.
Yine bu aşağıdaki uygulamalarda sayılı ülkede hayata geçiriliyor. UNİCEF diğer ülkelere tavsiyesi Küba’daki çocuk gelişimi politikasının yüzde 25’nin hayata geçirilmesi.
- Okul öncesi dönemde bütün çocuklara ücretsiz iki yıllık eğitim
- Annelere doğum sonrası ücretli altı aylık emzirme izni
- Doğumdan sonra anneye altı ay, babaya ise dört hafta doğum izni
Yine yukarıdaki üç temel politikada UNICEF’in ülkelere hedef olarak önerdiği izin süresi anne için %50 ücretle 1 yıl, baba içinse en az 2 haftadır.
BM 1989 yılında çocuk hakları sözleşmesinin kabulünden sonra 20 Kasım Dünya çocuk hakları günü olarak kutlanmaya başlanıyor. Bölgesel savaşların, yoksulluğun, zorunlu göçün, çocuk işçiliğinin, istismarın türlüsüne maruz kalan çocukların bugün de kutlayacağı elinde nesi kaldı? Küba’nın çocuk politikasının varlığı UNICEF için bile en önemli örnek.
UNICEF raporu: Suriye'de son 10 senede 12 bin çocuk öldü, 3.5 milyon öğrenci okula gidemiyor. Suriye'de iç savaşın başladığı 2011 Mart'ından bu yana 12 bin çocuğun hayatını kaybettiği ya da yaralandığı kaydedildi. Bu rakamlar 2021 yılına ait. Yine İSİG’in verilerine göre Türkiye’de 2023 yılının ilk dokuz ayında 44 çocuk çalışırken yaşamını yitirmiş. Buna benzer verilerin sonunun gelemeyeceği için Filistin’deki işgalin hala devam ediyor oluşu hastanelerin bombalanması yeni doğan bebeklerin yaşamlarının yitirdiği görüntüler ile bu çocuk hakları gününün bir anlam ifade teşkil etmediği aşikar.
Çocukların yaşam haklarının dahi olamadığı günümüzde çocuk haklarından bahsedeceksek Küba’ya bakmaktan başka çare yok.
