Afetlerde Yerelde Kadın Liderliği: Kadınlar için, Kadınlarla Birlikte

Afet politikaları, kadınların ve kırılgan grupların farklılaştırılmış ihtiyaçları dikkate alınmadan yani ‘cinsiyet körü’ bir biçimde oluşturuluyor. Bir başka ifadeyle, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması ve tüm kadınlar ile kız çocuklarının güçlenmesi afet politikalarının hiçbir yerinde yok! Oysaki, toplumun yarısını oluşturan kadınların ve kız çocuklarının taleplerinin ve ihtiyaçlarının afet politikalarının tam merkezinde yer alması gerekiyor.

Politikaların toplumsal cinsiyet eşitliğine uyumlu olmaması, afet sonrası toparlanma sürecinde en çok kadınların ve kız çocuklarının kaynaklara, fırsatlara, imkanlara ve dolayısıyla barınma, sağlık, eğitim gibi temel hizmetlere erişimini kısıtlıyor. Bu durum, afet sonrası toparlanma sürecinde toplumsal cinsiyet eşitsizliği makasının daha da açılmasına sebep oluyor.

Nihayetinde, kadın yoksulluğu günden güne derinleşiyor, psikolojik şiddetten cinsel şiddete kadar kadına karşı şiddetin her türlüsü artıyor ve yoğun bir mücadele sonucu kazanılmış olan haklar tek tek kaybediliyor.

Borusan Holding’in sürdürülebilir bir dünyanın inşası için sosyal fayda odağında yenilikçi yöntemler kullanarak eşitsizliklerin azaltılması ve iklim kriziyle mücadele edilmesi için toplumsal dönüşümlere aracılık eden projeleri desteklediği ‘Sürdürülebilir Fayda Programı’nın deprem bölgesine odaklanan yeni döneminin desteklenen çalışmaları belli oldu. Kurucu başkanlığını yaptığım Küresel Eşitlik ve Kapsayıcılık Ağı’nın “Afette Kadın Yerel Liderler Programı” başlıklı projesi de desteklenmeye hak kazandı [1]. Ağ kurulduğu günden bu yana, yerelin yereli olarak tanımlanan mahallelerde kadın temsilinin ve katılımının artırılması için saha araştırmaları yapıyor; eğitimler, çalıştaylar, konferanslar, atölyeler, seminerler ve kampanyalar düzenliyor.

Küresel Eşitlik ve Kapsayıcılık Ağı, afet sonrası toparlanma sürecini toplumsal cinsiyet eşitliğinin güçlendirilmesi için önemli bir zaman aralığı olarak görüyor. Bu kapsamda bir yıl içerisinde ulaşmak istediğimiz temel hedef, ‘Afette Kadın Yerel Liderler Programı’na katılan kadınların ve kızların afet sonrası toparlanma sürecinde öz-dirençliliklerini destekleyerek, afet yönetişimine uyumlu planların ve politikaların hak temelli bir bakış açısıyla toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı olmasını sağlamak.

Bu hedefi gerçekleştirmek için planlanan somut çıktılar sırasıyla;

• Eğitim İçerikleri: Afet bölgesinde “Yerel Kadın Liderliği Akademisi” kapsamında afet yönetişimi ve toplumsal cinsiyet eşitliği alanında 10 adet modül oluşturmak. Afet koordinasyonu, stratejik plan ve eylem planı hazırlanması, afet yönetişimi, toplumsal cinsiyet odaklı afet politikaları, yerel demokrasi ve insan hakları, temel afet bilinci, tahliye tatbikatı, mahalle afet gönüllüsü gibi konularda özgün içerikler hazırlanacak.
• Afette Yerel Kadın Lider Akademisi: Hatay’da ve Kahramanmaraş’ta yüz yüze toplam 100 kadına ulaşacak şekilde yürütmek.
• İyi Uygulama El Kitabı: Afet bölgesindeki kadın muhtarlara ve kadın yurttaşlara afet öncesi, sırası ve erken toparlanma sürecinde iyi uygulama örneklerinin yer aldığı bir el kitabı hazırlanacak.
• Belgesel Çalışması: Afet bölgesinde “yerel kadın liderliği” alanında kısa bir belgesel çekmek. Özellikle sahada muhtarlar ve kadın sivil toplum çalışanlarının başarılarına, karşılaşılan sorunlara odaklanan ve afet bölgesinden aktörlerle gerçekleştirilecek röportaj ve dış görüntülerle desteklenen bir belgesel olacak.
• Podcast Kayıtları: Afet yönetişimi ve toplumsal cinsiyet eşitliğini kesen bir şekilde kadın, engelli, çocuk, yaşlı, aile, eğitim, barınma, hukuk ve sağlık gibi alanlara Toplamda 20 podcast, her podcast ise 10-12 dakika aralığında olacak.
• Web Sitesi: Afet bölgesinde yerel kadın liderliğine ilişkin yazılı, görsel ve sesli içeriklerin olduğu bir web sitesi kurmak. Afet öncesi, sırası ve sonrasında toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı politikalarının oluşması adına atölye içeriklerinin, podcast kayıtlarının, raporların ve çalışmaların erişimini artıracak ve kolaylaştıracak bilgi kaynağı oluşturulacak.

En nihayetinde, ‘Afette Yerel Kadın Liderler Ağı’nın kurulması ve ‘Afet Kadın Akademisi’nin dijital versiyonda içerik üretmesi ile programın sürdürülebilirliğine katkı sunulacak.

Özellikle 2024 yerel seçimleri sonrasında, ‘Afette Yerel Kadın Liderler Ağı’nın yerel yönetimlerde toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı bir şekilde politika oluşturmasına, politikaların bu perspektifle uyumlaştırılmasına katkı sunması bekleniyor. Özetle, dernek olarak odaklandığımız sorun alanı yerel düzeyde afet politikalarının toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifinin dikkate alınmadan hazırlanmış olması ve bunun çözümü olarak afetlerde yerelden başlayarak kadın liderliğini desteklemek.

Sonuç olarak, mahalleden ve köyden başlayarak yerelde kadın liderliğini öne çıkarmaya devam edeceğiz. Bu program ile afet ve kriz dönemlerinin yarattığı olumsuz etkilerin, kadın liderliğinde fırsata dönüşmesine ve kadın potansiyelinin ortaya çıkmasına katkı sunmayı hedefliyoruz. Çünkü, krizleri ve afetleri de fırsata çevirmek mümkün…

Birimiz için değil hepimiz için deprem bölgesinde birlikte çalışacağız, yaralarımızı birlikte saracağız, birlikte iyileşeceğiz ve birlikte güçleneceğiz!