Gazze'ye saldırılarda Birleşmiş Milletler Soykırım Sözleşmesi'ni ihlali gerekçesiyle İsrail'e karşı Uluslararası Adalet Divanı'nda Güney Afrika Cumhuriyeti’nın açtığı davada ihtiyati tedbir talebine dair karar duruşması başladı.
Uluslararası Adalet Divanı, Gazze'deki 'insani trajedinin son derece farkında olduğunu ve can kayıplarından derin endişe duyduğunu' bildirdi.Divan aynı zamanda, İsrail'in Soykırım Sözleşmesi çerçevesindeki yükümlülüklerinin bazılarını ihlal ettiğine ilişkin ihtiyati tedbir kararı almaya yetkisi olduğuna hükmetti.
İsrail aleyhine ileri sürülen iddiaların 'makul seviyede' ispatladığı da hükmedildi.Uluslararası Adalet Divanı, İsrail’in saldırılarına maruz kalan Gazzelilerin, Soykırım Sözleşmesi'nin 2'nci maddesindeki'"korunan grup' tanımını karşıladığını belirtti.
Divan, Gazze’deki 'felaket boyutundaki insani durum'un, tedbir kararı vermesini gerektirecek düzeyde 'acil tehlike' teşkil ettiğine hükmetti. Divan, İsrail'in Soykırım Sözleşmesi kapsamındaki fiillerin işlenmesini önlemek için tüm tedbirleri alması gerektiğine hükmetti: "İsrail devleti Gazze'de ve Gazze'ye karşı yürüttüğü askeri operasyonları derhal durdurmalı."Uluslararası Adalet Divanı, İsrail’in Soykırım Sözleşmesi'nde yasaklanan fiillerin işlenmemesi için gerekli önlemleri alması gerektiğine hükmetti.
Mahkeme, İsrail hakkında 15'e iki oyla ihtiyati tedbir kararı verdi.
Geçici önlemler
Mahkemenin aldığı geçici tedbirler şöyle:
1. İsrail, soykırım olarak değerlendirilebilecek her türlü eylemi önlemek için tüm tedbirleri almalıdır: Bir grubun üyelerini öldürmek, bedensel zarar vermek, bir grubun yok olmasına yol açacak koşullar yaratmak, doğumları engellemek.
2. İsrail, ordusunun herhangi bir soykırım eylemi gerçekleştirmemesini sağlamalıdır.
3. İsrail, Gazze'de 'soykırım yapmaya teşvik' olarak değerlendirilebilecek her türlü kamuoyu açıklamasını engellemeli ve cezalandırmalıdır.4. İsrail, insani yardım erişimini sağlamak için önlemler almalıdır.
5. İsrail, bir soykırım davasında kullanılabilecek kanıtların yok edilmesini önlemelidir.
6. İsrail, bu kararın verilmesinden itibaren bir ay içinde mahkemeye bir rapor sunmalıdır.
Tedbir kararı ne anlama geliyor?
Divanın verdiği karar, İsrail’in Soykırım Sözleşmesi'ne aykırı hareket edip etmediğine ilişkin olmayıp sadece muhtemel soykırım tehlikesine karşısında oluşacak zararların önüne geçmek için davada nihai karar verilinceye kadar tarafların uyması gereken geçici önlemler anlamına geliyor.
Divan, tedbir taleplerine ilişkin incelemede Güney Afrika’nın 'makul' gerekçeler sunmasını yeterli bulurken, Gazze’de soykırımın meydana gelip gelmediğine ilişkin incelemesini davanın esasına ilişkin safhada gerçekleştirecek.Karar bağlayıcı mı?
Divan Şartı'nın 59'uncu maddesi uyarınca UAD'nin aldığı kararlar, taraflar için bağlayıcı durumda iken üçüncü ülkeler için kararın bağlayıcılığı bulunmuyor.
Divan, hükmettiği kararları BM’nin ilgili kurumlarına da tebliğ ediyor ve İsrail, Divan'ın muhtemel tedbir kararına uymazsa bu durumda Güney Afrika konuyu BM Güvenlik Konseyi'ne taşıyarak Divan kararının uygulanması için harekete geçilmesini talep edebiliyor.
Divan’ın kararlarını icra ettirmek için kendi askeri gücü veya organı bulunmazken bu kararların uygulanması büyük oranda BM Güvenlik Konseyi’nin tasarrufunda bulunuyor.
Divan’ın kararı neticesinde oluşacak politik baskı sebebiyle üçüncü devletlerin İsrail’e açıktan askeri ve siyasi destek vermesinin çok daha zorlaşması muhtemel.
Güney Afrika neler talep ediyor?
Güney Afrika, şu dokuz ihtiyati tedbir kararına hükmedilmesini talep ediyor:
1- Gazze'deki askeri operasyonları derhal durdurmasına,
2- Kontrolü altındaki herhangi bir grup tarafından, Gazze'deki herhangi bir askeri operasyonu ilerletecek adımlar atmamasına,
3- Filistinlilere yönelik soykırımın önlemesi için gerekli tüm makul tedbirleri almasına,
4- Soykırım Sözleşmesi'nin 2'nci maddesi kapsamına giren her türlü eylemden kaçınmasına,
5- Yerlerinden edilenlerin evlerine dönerek yeterli gıda, su, yakıt, tıbbi ve hijyen malzemeleri, barınak ve giysi dahil olmak üzere insani yardıma erişiminin sağlamasına,
6- Soykırıma karışanların cezalandırılmaları için gerekli adımları atmasına,
7- Soykırımın delillerini muhafaza etmesine ve bu amaçla gelen uluslararası görevliler ve diğer yetkililerin Gazze'ye erişimini engellememesine,
8- Verilen tedbirleri uyguladığına ilişkin Divan'a düzenli rapor sunmasına,
9- Davayı zorlaştıracak veya uzatacak eylemlerden kaçınmasına hükmetmesini istiyor.