Herkes İçin Yerelde Eşitlik Nasıl Mümkün?

16.04.2023 - 00:15 Yayınlanma

21.11.2024 - 22:30 Güncelleme

Herkes İçin Yerelde Eşitlik Nasıl Mümkün?

Yerel eşitlik eylem planları, herkes için eşitlik ilkesinin hayata geçmesini sağlayacak eşsiz stratejik belgelerdir. Aynı zamanda eşit, özgür, kapsayıcı ve sürdürülebilir şehirlerin ve toplumların inşasında rehber dokümanlardır.

“Dünya nüfusunun herhangi bir parçasını dışarıda bıraktığımızda,

sürdürülebilir kalkınmayı sağlayamayız.”

Sürdürülebilir Kalkınma İçin Küresel Amaçlar

Eşitlik ve kapsayıcılık yerelde başlar. Yerel düzeyde sağlanan eşitlik kadınların ve kız çocuklarının gündelik yaşam kalitesinin yükselmesine, kaynaklara ve fırsatlara eşit düzeyde erişebilmesine, yoksulluğunun ve yoksunluğunun azalmasına, adaletin ve hakkaniyetin inşasına önemli katkılar sunar. NEDEN YEREL YAŞAMDA EŞİTLİK?

Geleneksel toplumsal cinsiyet rollerinden dolayı kadınların ve erkeklerin gündelik hayattan beklentileri aynı olmadığı gibi üstlendikleri sorumlulukları yerine getirmek için ihtiyaç duydukları kentsel hizmetler de farklılık gösterir. Bu nedenle, yerel yönetimlerin politikaları ve uygulamaları ile yerel düzeyde toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına, kadınların ve kız çocuklarının güçlenmesine, kimsenin geride kalmamasına katkı sunulabileceği gibi tam tersine mevcut eşitsizliklerin daha da derinleşmesi söz konusu olabilir.

Nihayetinde, kadınların ve çoklu ayrımcılığa/hak ihlallerine uğrayan tüm grupların gündelik hayat koşullarının iyileştirilmesinde belediyelerin asli görevleri ve sorumlulukları var. Dolayısıyla, hayatın her alanında tam eşitlik için yerelden başlayarak tüm yönetsel kademelerde toplumsal cinsiyet eşitliği bakış açısı kamu politikalarının merkezine yerleştirilmeli.

NEDEN YEREL EŞİTLİK EYLEM PLANLARI? Güvenlik, barınma, hareketlilik, kentsel kamu hizmetlerine erişim ve kentsel demokrasi gibi “kent hakkı” kapsamındaki temel haklar cinsiyet ilişkileri üzerinden şekillenir ve bu eşitsizlikler çoğunlukla kadınlar aleyhinedir. Özellikle farklı yerel koşulların mevcudiyetini düşününce, belediyelerin önemi daha da belirginleşir. Yerel eşitlik eylem planları, yerel düzeyde toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması, hak ihlallerine uğrayan tüm gruplara yönelik her türlü ayrımcılığın sona erdirilmesi, eşitsizliklerin azaltılması, kadınların ve ayrımcılığa uğrayan diğer grupların güçlenmesi için izlenmesi gereken yol haritasını gösteren stratejik belgelerdir. Yerel eşitlik eylem planları temel bir insan hakkı olan eşitlik ilkesinin hayata geçmesine, etkili bir şekilde uygulanmasına, bir başka ifadeyle toplumsal cinsiyet eşitliği alanındaki çalışmaların sistematik bir şekilde uygulanmasına olanak sağlar.

Hayatın her alanında tam eşitlik için yerelden başlayarak tüm yönetsel kademelerde toplumsal cinsiyet eşitliği bakış açısı kamu politikalarının merkezine yerleştirilmeli.

Yerel eşitlik eylem planları, kadın haklarının anayasası olan ve Türkiye’nin 1985’te imzaladığı CEDAW (Birleşmiş Milletler Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Engellenmesi Sözleşmesi) ve diğer ulusal / uluslararası plan ve belgelerle uygun olarak altı müdahale alanı etrafında hazırlanır.

Eğitim
Sağlık
İstihdam
Yönetim mekanizmalarına katılım
Kadına yönelik şiddet
Kentsel hizmetler

Yerel eşitlik eylem planları genel olarak 6 ana başlıkta hazırlanıyor olsa da her yerelin ihtiyaçları kendine özgü olduğu için bu başlıklara eklemeler mümkündür!

“Yerel Eşitlik Eylem Planı Hazırlık Süreci” aşağıdaki adımlardan oluşur:

Belediye üst yönetimi yerel eşitlik eylem planı sürecini sahiplenmeli ve bu konuda güçlü bir irade ortaya koymalı,
Belediye üst yönetimi yerel eşitlik eylem planı hazırlama süreci kapsamında detaylı olarak bilgilendirilmeli,
Belediye bünyesinde farklı müdürlük/birim temsilcilerinden oluşan bir çalışma grubu oluşturulmalı ve adım adım tüm aşamaları gösteren bir yol haritası hazırlanmalı.
Kentteki ilgili paydaşların (valilikler, belediyeler, il özel idareleri, il müdürlükleri, kalkınma ajansları, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler, profesyonel kuruluşlar ve özel sektör) katılımıyla hazırlanmalı,
Tüm aşamalarında katılımcı ve bütüncül bir anlayış benimsenmeli.
Derinlemesine görüşmeler, odak grup toplantıları, çalıştaylar ve anket çalışmaları gibi farklı veri toplama yöntemleriyle kadınların ve ayrımcılığa uğrayan diğer grupların ihtiyaçları ve talepleri mahalle ölçeğinde doğru tespit edilmeli,
Altı müdahale alanı (eğitim, sağlık, istihdam, yönetim mekanizmalarına katılım, kadına yönelik şiddet ve kentsel hizmetler) kapsamında kadınların yaşadığı sorunlar ve çözüm yolları bütüncül olarak ele alınmalı, birbiriyle bağlantı stratejiler geliştirilmeli,
Yerel eşitlik eylem planının taslak hâli tüm paydaşlara görüş ve öneriler için iletilmeli, gelen öneriler ortak akılla tartışılarak plana yansıtılmalı,
Yerel eşitlik eylem planı belediye meclisinde görüşülmeli ve onaylanmalı, belediyenin web sitesine eklenmeli ve kamuoyuyla paylaşılmalı. Belediye bünyesinde STK’ların da katılımıyla izleme ve değerlendirme mekanizması oluşturulmalı.

“Yerel Eşitlik Eylem Planı Uygulama Sürecine” ilişkin püf noktalar aşağıda yer almaktadır:

Katılımcılık ve kapsayıcılık ilkesi mutlaka gözetilmeli.
Yerel eşitlik eylem planının tüm süreçlerinde STK’ların geniş katılımı desteklenmeli.
Belediye içinde (varsa eşitlik birimleriyle) yoksa sorumlu birim ile diğer birimler arasında düzenli iletişim ve bilgi akışını sağlayacak mekanizmalar kurulmalı.

“Yerel Eşitlik Eylem Planı İzleme Sürecine” ilişkin püf noktalar aşağıda yer almaktadır:

İzleme mekanizmasında mutlaka STK’lardan temsilciler yer almalı,
Her üç ayda bir veya en fazla her altı ayda bir yerel eşitlik izleme raporu hazırlanmalı ve kamuoyuyla paylaşılmalı,
İzleme aşamasında da (performans değerlendirme süreçlerine ek olarak) eşitlik izleme araçları kullanılmalı.

Yerel eşitlik eylem planları temel bir insan hakkı olan eşitlik ilkesinin hayata geçmesine, etkili bir şekilde uygulanmasına, bir başka ifadeyle toplumsal cinsiyet eşitliği alanındaki çalışmaların sistematik bir şekilde uygulanmasına olanak sağlar.

YERELDE EŞİTİZ! YANINDAYIZ Derneği’nin, İsveç Başkonsoloğu’nun destekleri ile yürüttüğü “Yerelde Eşitiz” başlıklı projeyle yerel yönetim çalışanlarının ve erkek muhtarların toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik farkındalıklarının arttırılması amaçlandı. Proje ile yerel düzeyden başlayarak toplumsal cinsiyet eşitliğinin her alanda anaakımlaştırılması hedeflendi. Teknik uzmanlığını üstlendiğim bu projenin bir çıktısı da “Yerel Eşitlik Eylem Planı Hazırlama Rehberi” oldu. Bu rehber el kitabı ile yerel yönetimlerin çalışmalarına yol gösterilmesi, uygulama alanlarının çerçevesinin çizilmesi ve değerlendirme-izleme süreçleri hakkında bilgi verilmesi hedeflendi. Bu rehber yerel eşitlik eylem planlarının “katılımcı” olarak hazırlanmasının, uygulanmasının ve izlenmesinin teşvik edilmesi amacıyla kaleme alındı.

Kitap açık erişimlidir [1]

Yerel eşitlik eylem planı hazırlanmasından uygulanmasına, izlenmesinden iyi uygulama örneklerine kadar detaylı bilgilerin yer aldığı bu rehberin yerel yönetimlerin eşitlik politikalarına katkı sunması, yerel yönetimlerce kullanılması ve yaygınlaştırılması dileğiyle…

SON SÖZLER

Toplumsal cinsiyete duyarlı politikalarla yönetilen kentler, kadınların ve hak ihlallerine uğrayan tüm grupların kentsel yaşam kalitesini yükseltir, kentsel karar alma mekanizmalarına erişimini ve katılımını arttırır. Yerel yönetimlerin başat aktörü olan belediyeler, cinsiyet eşitliğine duyarlı politikalarla toplumsal cinsiyet eşitliğinin yerelleşmesine ve kurumsallaşmasına katkı sunarlar.

Yerel eşitlik eylem planları, herkes için eşitlik ilkesinin hayata geçmesini sağlayacak eşsiz stratejik belgelerdir. Aynı zamanda eşit, özgür, kapsayıcı ve sürdürülebilir şehirlerin ve toplumların inşasında rehber dokümanlardır. Yerel eşitlik eylem planları, mevcut eşitsizliklerin ve çoklu ayrımcılıkların giderilmesinde, yoksulluğun ve yoksunluğun azaltılmasında, hak ihlallerinin sona erdirilmesinde, yerelde adaletin ve hakkaniyetin tesisinde kılavuz rehberdir. Sonuç olarak, cinsiyet eşitliğinin yerel ölçekte hayata geçmesinde yerel eşitlik eylem planı kritik önem sahip bir yol haritasıdır.

Ezcümle, yerel eşitlik eylem planının her aşamasında “katılım” ve “kapsayıcılık” ilkeleri benimsenmeli, içselleştirilmeli ve uygulanmalı.

---

KAYNAKÇA [1] Yerel Eşitlik Eylem Planı Hazırlama Rehberi, https://www.yanindayiz.org/pdf/isvec-kraliyeti-kitap.pdf.

Editör Hakkında

Ayşe Kaşıkırık