Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump çelik ithalatına yüzde 25 ve alüminyuma yüzde 10 gümrük vergisi koyma planıyla uluslararası bir ticaret savaşı başlatmaya yönelik büyük bir adım attı. Bu önlemler, takip eden onyıldaki iktisadi ve nihai olarak askeri çatışmalarda önemli bir rol oynamış olan 1930 Haziran’ındaki Smooth-Hawley gümrük vergisini çağrıştırıyor. Perşembe günü 15 çelik ve alüminyum yöneticisinin katılımıyla çabucak düzenlenmiş bir Beyaz Saray toplantısında önlemler açıklandı. Seçiçi önlemlerdense herkese yönelik bir gümrük vergisi artırımını getirerek, Trump 1962’de kabul edilmiş mevzuatın “ulusal güvenlik” maddeleri uyarınca yapılacak eylemlere ilişkin olarak kendisine Ticaret Bakanı Wilbur Ross tarafından sunulan rapordaki en sert seçeneği benimsedi. Sadece yürürlüğe girmesi için kullanılan mevzuat tarafından değil ayrıca Trump’ın Ross’un önerilerine ilişkin yorumda bulunurken verdiği daha önceki açıklamaları tarafından da bu hareketin askeri yansımalarının altı çiziliyor. Geçen ay Kongre üyeleriyle bir toplantıda bir çatışma sırasında “savaştığımız ülke[den] çelik alıyor olmak istemeyiz” beyanında bulunmuştu. Önlemler yönetim içinde başkaları yanı sıra Hazine Bakanı Steven Mnuchin, Ulusal Ekonomik Konsey Direktörü Gary Cohn ve Savunma Bakanı James Mattis’in böyle bir harekete karşı çıktığının bildirildiği bir iç kavga sonrasında açıklandı. Beyaz Saray’dan yükselen retoriğin ana hedefi Çin olsa da – açıklama ticari gerilimleri azaltma tartışmaları için Çin hükümeti temsilcisinin Washington’da bulunduğu sırada yapıldı – önlemler en çok Japonya, Güney Kore, Avrupa Birliği ve Kanada’nın da aralarında bulunduğu Amerika’nın yakın müttefiklerini etkileyecek. Geçen ay Pentagon’un başındaki Mattis, Ticaret Bakanlığı’nın seçeneklerine dair kısa bilgi notunda herkesi kapsayan bir verginin “önemli müttefiklerimiz üzerindeki olumsuz etkisi” nedeniyle endişeli olduğunu belirtti ve daha ziyade “hedef güden” gümrükler için çağrıda bulundu. Ancak Trump sektör yöneticilerine herhangi bir ülkenin gümrüklerden muaf tutulmasını istemediğini, çünkü bir ülke hariç tutulursa diğerlerinin aynı muameleyi görmek isteyeceklerini ve bunu elde edeceklerini söyledi. Trump, gümrüklerle ilgili kararı gelecek hafta imzalayacağını ve önlemlerin “uzun bir süre” yürürlükte kalacağını söyledi. Önlemlerin kavgacı niteliği ve geniş kapsamı sektör yöneticileriyle görüşmedeki ifadelerinde Trump tarafından vurgulandı. Trump, insanlar “başka ülkelerin bizim ülkemize ne kadar kötü davrandığı hakkında fikre sahip değil” ve “bu durum ABD çelik ve alüminyum endüstrisini ortadan kaldırdı” dedi. “Ülkemizin çelik ve alüminyum üretemeyeceği bir zaman geldiğinde, o zaman pek de bir ülkemiz yok demektir” diye ekledi. Bu ifadeler Çarşamba günü açıklanan ve küresel ticaret ilişkilerini yöneten Dünya Ticaret Örgütü’nün düşünüldüğü gibi hareket etmediği ve  “sonuç olarak” Trump yönetiminin “Amerika’nın ulusal çıkarları doğrultusunda hareket etme kapasitesinin altını oyuyor” olduğunu ifade eden bir ticaret politikası raporunu yankıladı. Trump’ın önlemleri Avrupa’dan hemen tepki aldı. Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker Trump’ı ABD’nin yerli sanayiini güçlendirmek üzere korumacı önlemler dayatmak için ulusal güvenliğe başvurmakla suçladı. Daha geniş stratejik ilişkiler açısından bu hareketin ne anlama geldiğinin altını çizerek “AB onyıllar boyunca ABD’nin güvenlik açısından yakın müttefiki oldu. Binlerce Avrupalının işlerini riske atan adil olmayan önlemler nedeniyle endüstrilerimiz zarar görürken boş oturmayacağız” dedi. AB’nin “durumu dengelemek için ABD’ye karşı önlemler” alacağı uyarısında bulundu. Daha fazla korumacı önlemleri sezdirecek şekilde, AB’nin karşısında önlem alabileceği ABD ihraç mallarının listesinin hazırlandığı bildirildi. Çin de önlem hazırlığında ve Trump’ın Ocak ayında çamaşır makinaları ve güneş panellerine fahiş gümrükler koyma kararını takiben ABD’nin soya fasülyesi ve sorgum ihracına karşı misillemenin değerlendirildiği söyleniyor. Japonya Çelik Enformasyon Merkezi başkanı Tadaaki Yamaguchi bu politikanın “düşüncesiz ve naif” olduğunu söyledi. “Sonunda Amerika’nın imalat sanayii dışı sektörlerine zarar vererek, kaçınılmaz olarak Amerika’nın en güvenilir müttefiklerinden misillemeleri davet edecek” diye devam etti. Eski Uluslararası Para Fonu ekonomisti ve Cornell Üniversitesi iktisat profesörü Eswar Prasad Trump önlemleri için “büyük ticari ortaklara açık savaş ilanını haber veriyor ve çok taraflı ticaret sistemini zayıf düşürüyor” dedi. Durum “Amerika’nın büyük ticari ortaklarına karşı açık ve saldırgan ticari düşmanlıklar dönemi”ne yol açabilir ve oluşumunda ABD’nin etkili olduğu DTÖ’nin kurallarının altını oyabilir. Söz konusu önlemler çelik ve alüminyum sektörlerinin tam desteğini almış ve sendikalar ve Demokratik Parti’nin bazı kanatları tarafından destekleniyorken, hem Cumhuriyetçi Parti içinden hem de daha ucuz çelik ve alüminyum ithalatına bel bağlamış sanayi gruplarından muhalefet sesi yükseldi. Ulusal Dış Ticaret Konseyi Başkanı Rufus Yerxa “Bu devasa gümrük vergisi artışları otomobiller, makinalar, inşaat, enerji ve başka çok sayıda önemli Amerikan endüstrisi için maliyetleri artıracak. Bunlar dev sektörler ve olumsuz etkisi her türlü yararın kat be kat ötesinde olacak” dedi. Otomobil sanayii temsilcileri gümrük vergisi artışlarının tüketiciler için daha yüksek fiyatlar anlamına geleceği uyarısında bulundular. Presicision Metalforming Derneği Başkanı Roy Hardy New York Times’a gümrük vergilerinin “ABD imalat sanayiini” vuracağı ve “bilhassa çelik ve alüminyum kullanan ABD şirketlerini aşağı çekeceği” ve çelik ve alüminyum kullanan şirketlerin çelik sanayiindekilerden çok daha fazla Amerikalı istihdam ettiği açıklamasında bulundu. 1 Mart Perşembe günü Senato Mali Komitesi’ne yaptığı bildirimde Federal Reserve Başkanı Jerome Powell doğrudan yorumda bulunmadı ancak gümrük vergilerinin ticari sorunlar karşısında “en uygun yaklaşım” olmadığını söyledi. Trump yönetiminin önlemlerine ilişkin endişeler Wall Street’e yansıdı, başka endekslerde kayda değer düşüşlerle birlikte Dow Jones Sanayi Endeks Ortalamasının 420 puan düşüşüyle – 300 puandan fazla düşüşün yaşandığı art arda üçüncü günde – bu yıl içindeki bütün kazanımlar neredeyse kayboldu. Finansal sistemde artan istikrarsızlığın bir ifadesi olarak bu haftanın ilk iki gününün kayıplarına faiz oranlarının artışına dair endişeler neden oldu. 1 Mart Perşembe günü gerçekleşen düşüşün nedeni başka endişeler olarak görünüyor. Yatırımcılar daha güvenli finansal varlıkların alımını artırdıkça 10 yıllık Hazine tahvillerinin getirisinin düşmesiyle birlikte borsadaki düşüşe güvenli limana geçiş eşlik etti. Gümrük kararlarının ilan edilme biçimi, Rusya bağlantılarının soruşturulması kaynaklı olarak artan baskıyla sarmalanmış durumdaki Trump yönetiminin aşırı istikrarsızlığının bir yansımasıydı. Haberlere göre yönetim mensupları ne olacağını bilmiyordu ve Trump açıklamada bulunmadan sadece bir saat önce Beyaz Saray sözcüsü o sabah bir açıklama beklenmediğini söylemişti. Ancak bu önlemlerin ve bunların jeo-ekonomik ve stratejik ilişkilere dair uzun erimli yansımalarının basitçe kaotik ve çatışmalara boğulmuş Trump Beyaz Sarayı’nın ürünü olduğu sonucuna varmak durumun temelden yanlış okunması olacaktır. Bu önlemler ABD’nin, şimdilerde hem düşman gördüklerine hem de güya müttefiklerine ekonomik açıdan ve nihai olarak askeri önlemlerle saldırarak tersine çevirmeye uğraştığı, eski rakipleri ve kendisine yeni kafa tutanlar karşısındaki sürüncemeli düşüşünün ürünleri. [nden Alii Rıza Güngen tarfından PolitikYol için çevrilmiştir.]