PolitikYol Özel

[email protected]

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Yunanistan'la inişli çıkışlı ilişkilerin ardından bugün İzmir'in Seferihisar ilçesinde düzenlenen Efes-2024 tatbikatının 'hiçbir ülkeyi hedef almadığını' söyledi: "Tatbikatımız, barışı destekleme harekatına dayalı jenerik bir senaryoyla icra ediliyor." Oysa ki Erdoğan, yaklaşık iki sene önce düzenlenen Efes-2022 tatbikatında Yunanistan'a sert mesajlar vererek 'aklını başına almasını' söylemişti: "Şaka yapmıyorum, ciddi konuşuyorum.”

Peki son iki yılda Yunanistan-Türkiye ilişkilerinde neler oldu?

Çavuşoğlu 'Adaların egemenliği tartışılır' demişti

Türkiye Yunanistan'ın, 1923 Lozan ve 1947 Paris antlaşmalarıyla silahlandırmama koşuluyla verilen adaları silahlandırarak gayri askeri statüyü ihlal ettiğini savunuyordu.

Öyle ki Şubat 2022'de dönemin Dışişleri bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, "Yunanistan bundan vazgeçmezse bu adaların egemenliği tartışılır" demişti. Konuşmalarında sık sık ABD'nin Yunanistan'da açtığı üsleri eleştiren Erdoğan, Kasım 2021'de "Yunanistan, ABD üssü haline gelmiştir" demişti. Cumhurbaşkanı, üslere dair ABD Başkanı Joe Biden yönetiminden 'kaçamak cevaplar' aldıklarını söylemişti.

'Artık benim için Miçotakis diye birisi yok'

Gerilen ilişkiler, Yunanistan Başkanı Kiryakos Miçotakis'in Mayıs 2022'de ABD Kongresi'ndeki konuşmasıyla kopmuştu.

Miçotakis, ayakta alkışlandığı konuşmasında 'Türkiye'nin Yunanistan hava sahasını ihlal ettiğini' iddia ederek, Kongre'den Türkiye'ye muhtemel silah satışlarında Doğu Akdeniz'deki durumu göz önünde bulundurmasını istemişti. Başbakanın bu açıklaması, o dönem ABD'den F-16 savaş uçağı almaya çalışan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ı kızdırmıştı. Erdoğan, “Artık benim için Miçotakis diye birisi yok” demişti. Erdoğan, Haziran 2022'de İspanya'daki NATO zirvesinde basına verdiği demeçte Miçotakis'le görüşüp görüşmeyeceği sorusunu "O kapıyı kapattık. Bitti o iş" diye yanıtlamıştı.

Erdoğan tatbikatta uyarmıştı: Kendine gel

Cumhurbaşkanı, aynı ay düzenlenen Efes tatbikatında çok sert mesajlarla Yunanistan'ı uyarmıştı:

  • Bir kez daha Yunanistan’ı adaları silahlandırmaktan vazgeçmeye, uluslararası anlaşmalara uymaya davet ediyoruz. Şaka yapmıyorum, ciddi konuşuyorum. Bu millet bir şey söylerse ardını da takip eder.
  • Doğu Akdeniz’de ülkemize 2 km’den daha az, Yunanistan’a 600 km’den fazla Meis adası için 40 bin km’lik deniz yetki alanı talebini uluslararası camianın takdirine bırakıyoruz. NATO ve üçüncü ülkelerin alet edilmesi, sonu felaketle bitecek çabanın anlamasının ötesinde değildir. Sayın Miçotakis adalara turistik çıkarmalara yapıyor. Anlamak mümkün değil.
  • Bir asır önce olduğu gibi pişmanlıkla sonuçlanacak hamlelerden uzak durmasını, aklını başına almasına davet ediyoruz. Kendine gel. Türkiye adaların silahlandırılması konusunda uluslararası anlaşmaların kendine tanıdığı hakları kullanmaktan geri durmayacaktır.
Efes 2022 tatbikatından. Erdoğan, Eylül 2022'de de söylemini daha net hale getirerek Türkiye'nin Yunanistan'a düzenleyeceği olası bir operasyonla ilgili "Benim bu anlattıklarım bir rüya değil. ‘Eğer bir gece ansızın gelebiliriz’ diyorsak vakti saati geldiğinde bir gece ansızın gelebiliriz” demişti.

6 Şubat depremleri sonrası tansiyon düşmüştü

Gergin ilişkiler devam ederken Türkiye, 6 Şubat 2023'te Kahramanmaraş merkezli 7,8 ve 7,5 büyüklüğünde depremlerle sarsılmıştı.

Yunanistan, yardım ekibi gönderen ilk ülkelerin başında yer almış; Yunan devlet televizyonunda Kazım Koyuncu ve Şevval Sam'ın seslendirdiği 'Ben Seni Sevdiğimi Dünyalara Bildirdim' şarkısıyla ağıt yakılmıştı.

https://twitter.com/trthaber/status/1623254307494830080

Ayrıca deprem günü Erdoğan'ı telefonla arayan Miçotakis, geçmiş olsun dileklerini iletmişti.

6 Şubat depremlerindeki dayanışmanın ardından iki ülke arasında buzlar erimeye başlamıştı.

İkisi de 2023'te tekrar seçilen ülke liderleri, 11-12 Temmuz’da Litvanya'daki NATO zirvesinde bir araya gelmişti.

Erdoğan görüşmede "F-16 savaş uçaklarını bu istikamete doğru (Yunanistan’a karşı kullanma) gibi bir niyetimiz yok, olmadı" demişti. Görüşmeyi 'çok samimi' olarak niteleyen Miçotakis ise “Türk-Yunan ilişkilerinde yeni bir sayfa açıldığına inanıyorum” demişti.

Bir senede dört buluşma

Bir sonraki görüşme ise 20 Eylül 2023'te Birleşmiş Milletler (BM) 78. Genel Kurulu vasıtasıyla ABD'nin New York şehrinde düzenlendi.

Erdoğan'ın 7 Aralık 2023'te Atina'ya ziyareti ise kapsamlı diyaloğu beraberinde getirdi.

İki lider, Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi'nin beşinci toplantısı kapsamında Atina'da bir araya geldi.

Görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında konuşan iki lider de olumlu mesajlar verdi.

'İyi komşuluk' bildirgesi imzalandı

İki liderin altı ay gibi kısa sürede düzenlenen üçüncü buluşmasında 'Dostane İlişkiler ve İyi Komşuluk Hakkında Atina Bildirgesi' açıklandı. İki ülke arasında 90 yıl aradan sonra imzalanan ilk dostluk anlaşması olarak nitelendirilen bildirgeyle 'siyasi diyalog, pozitif gündem ve güven artırıcı önlemler konularında devamlı, yapıcı istişare edilmesi' kararlaştırıldı.

Son olarak 13 Mayıs 2024'te Miçotakis Ankara'ya gelmiş, iki lider yine olumlu bir atmosferde görüşmüştü.

'Dostlarımızın sayısını çoğaltmak amacıyla pek çok önemli adım attık'

Bugün düzenlenen tatbikatta konuşan Erdoğan, iki sene öncekine göre farklı mesajlar verdi:

  • Efes-2024 tatbikatında hiçbir ülke hedef alınmıyor. Tatbikatımız, barışı destekleme harekatına dayalı jenerik bir senaryoyla icra ediliyor.
  • Türkiye'nin çıkarlarına saygı duyan, bizimle işbirliğini geliştirmek isteyen herkesle diyaloğa, temasa, bağlarımızı kuvvetlendirmeye hazırız.
  • Hiçbir ülkeye karşı husumet ve ön yargı beslemiyoruz. Kimsenin toprağında ve egemenlik haklarında gözümüz yok.
  • Son dönemde dostlarımızın sayısını çoğaltmak amacıyla pek çok önemli adım attık. İnşallah yeni açılımlarla yolumuza devam edeceğiz.