Kant, 1795’te kaleme aldığı önemli eseri “Ebedi Barış Üzerine Felsefi Deneme”de ebedi barışın ön koşullarını ileri sürer. Kant, içinde yeni bir savaş nedeni saklayan hiçbir uluslararası antlaşmanın barışı sağlayamayacağını belirtir.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, "Şimdi silahlar konuşsa da diyalog yolu her zaman açık olmalıdır,” dedi. Rusya Ukrayna arasında diyalog devam ediyor. Kesinlikle etmeli de…
Müzakerelerin koşulu özel hukuk olsun, devletlerarası özel hukuk olsun; kabul edilebilir ve savunulabilir teklifler üzerinden ilerlemektir.
Kant, 1795’te kaleme aldığı önemli eseri “Ebedi Barış Üzerine Felsefi Deneme”de ebedi barışın ön koşullarını ileri sürer.
Kant, içinde yeni bir savaş nedeni saklayan hiçbir uluslararası antlaşmanın barışı sağlayamayacağını belirtir.
Bu anlamda, Mariupol ve Volnovaha kentlerinde "geçici ateşkes" kararının ifadesi ve gerçekleşirse
siviller için insani yardım koridorları açılması, dehşetli anlarda, çok gerekli ve etkin bir adım olacak.
Ukrayna İçişleri Bakanlığı yetkilileri, çatışma bölgelerinden sivillerin tahliyesine yönelik Rusya'yla görüşmeler yapıldığını doğrularken Bakanlık yetkilisi Anton Heraşenko, Rusya'yla Mariuopol kentinde insani koridor açılması konusunda anlaştıklarını açıklayarak "Diğer bölgeleri de kapsayan bunun gibi daha fazla anlaşma olacak,” dedi.
Dedi ama der demez, aradan daha iki saat geçmeden yeni bir haber geldi:
Ukrayna'nın Mariupol kentinde güvenlik nedeniyle ve sivillerin tahliye edilebilmesi amacıyla alınan geçici ateşkes kararının ertelendiği duyuruldu. Rusya Savunma Bakanlığı ise ateşkes kararının ertelenmesinde Ukraynalı milliyetçileri suçladı ve bu kişilerin sivillerin ayrılmasını engellediğini söyledi.
Kriz, işgal, savaş zamanlarında yaşanan dezenformasyon, açıklama çelişkileri karşısında daima incelemeye ve teyide yoğunlaşmalı. Bunun yanında ve her kavramın üzerinde ilk mevzu: Yaşama hakkı.
Sivillere derhal insani koridor, derhal can güvenliği, derhal yaşama hakkı için somut adım atmak Rusya’nın olası pragmatist anlayışında bile gerekli.
ULUSLARARASI TOPLUMUN KÜLTÜREL BİRİKİMİ
Öte yandan, iktisadi, toplumsal ve siyasi koşulların bir yönü de bilim, kültür, eserler bütününe dayanıyor.
Nitekim
UNESCO’’nun
amacı, “eğitim”, “bilim”, “kültür”, “iletişim ve enformasyon” yoluyla, küresel barışın tesisine, sürdürülebilir kalkınmaya ve paylaşılan ortak değerlere dayalı toplumlararası diyaloğa katkıda bulunmaktır.
Bu amaç insanoğlunun kültürel birikimine vurguyu ve bu birikimin Kant’a atıfla ebedi barışa katkısını da içeriyor.
PEKİ, YA MÜZELERDEKİ ESERLER VE KÜLTÜREL BİRİKİM?
Yıl 2014…
Ukrayna’nın demokrasi hareketini anma düşüncesiyle Kiev’de kurulan Özgürlük Müzesi, istiladan önce, Rusya ile gerilimler başladığı sırada müzedeki eserlerin taşınması ile ilgili olarak izne başvuruyor.
Yıl 2022…
2014’te devlet iznine başvuran Özgürlük Müzesi eserlerle ilgili onay alamamıştır ve saldırılar esnasında eserlere şehirde güvenli bir alan bulmaya uğraşılır. Çünkü ulusal müzelerin, koleksiyonlarını yurt dışına taşımak için devlet izninin birçok evrak işi isteyen ve zaman alan çok zorlu bir süreç olduğu belirtilir ki; anlaşılan 8 sene dahi bürokrasiye yeterli değildir.
Bu bize neyi gösteriyor?
Sorumluluklar can güvenliğini daha da fazla tehlikeye atabiliyorken, hangi konu ya da devlet olursa olsun idarî kademelerdekilerin gelen uyarılara, taleplere ilişkin sistemli ve çözüm odaklı edimleri şart.
Bürokrasinin risk yönetimleri konusunda ancak kararlılıkla, cesurca ve ivedilikle tedbirlere başvurması, akışta belirleyici etki yaratabilir. Zira müze çalışanlarının eserleri koruma sorumluluğu ile canları pahasına hareket ettiğini de göz önünde bulundurmalı.
İşte gerçekler:
1- Odessa Güzel Sanatlar Müzesi müdür vekili Oleksandra Kovalchuk, Rus birliklerinin karaya çıktığı bildirilen Karadeniz limanı Odessa'da dedi ki: ”Müze çalışanları hayatlarını riske atarak koleksiyonu korumak gayesiyle ellerinden geleni yaptı.” Bazı müzeler bomba sığınakları olarak kullanılırken, Polonya sınırının yanındaki bir sanat merkezi de kapılarını çatışma alanından kaçanlara açtı.
Odessa Güzel Sanatlar Müzesi dikenli teller ördü ve eserlerini bodrum katına sakladı.
2- Mystetsky Arsenal Ulusal Kültür, Sanat ve Müze Kompleksi direktörü Olesia Ostrovska-Liuta, 24 Şubat Perşembe günü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Rusya istilasını duyurduğu televizyon konuşmasının ardından saatler içerisinde hayatının tamamen değiştiğini söyledi. Eşiyle birlikte kızlarını Kiev dışında güvenli bir bölgeye gönderdiklerini dile getiren direktör, uluslararası ortaklarına bir çağrı mektubu göndermeye karar verdi. Bir güvenlik planı oluşturulduktan sonra mektubunu yazarken ‘hava saldırısı uyarısı’ üzerine bir bomba sığınağına yerleştiğini ve durumunu anlattı.
3- Özgürlük Müzesi’nin direktörü Ihor Poshyvailo ise New York Times’a “Müzemiz Ukrayna’nın özgürlük mücadelesinin bir kanıtıdır,” dedi. Özgürlük Müzesi şehirde tehdit altında olan binlerce kurumdan sadece biri. Kiev’deki Ukrayna Ulusal Tarih Müzesi çalışanları ise eserleri saatlerce depoya taşıdı.
Koruma, kimi zaman değerli objelerin yurt dışına nakliye edilmesi, eserlerin yer altına ya da başka güvenli lokasyonlara saklanması; kimi zaman da koleksiyonların bulundukları noktada güvenliği arttırmak anlamına geliyor.
Yani, sorumluluklar can güvenliğini daha da fazla tehlikeye atabiliyorken, hangi konu ya da devlet olursa olsun idarî kademelerdekilerin gelen uyarılara, taleplere ilişkin sistemli ve çözüm odaklı edimleri şart.
Kant’ın daima “olması gereken hukuk”un altını çizmesi; önemini hep koruyacak. Önümüzdeki günlerde, yıllarda işte bu olması gerekeni, olması gereken hukuku konuşacağız.
Ukrayna aynı zamanda yedi adet UNESCO Dünya Mirası’na ev sahipliği yapıyor. Bu sebeple örgüt, kültürel mirasın zarar görmesini önlemek adına, Rusya’yı 1954 Silahlı Çatışma Halinde Kültürel Mülkiyetin Korunmasına dair Lahey Sözleşmesi’ne ve 1954 ve 1999 protokollerine saygı duymaya çağıran bir bildiri de yayınladı.
KÜLTÜREL YAPTIRIMLAR:
Bu arada, Rusya’nın Ukrayna’ya düzenlediği saldırılarla birlikte devletlerarası yaptırımlar sadece ekonomik anlamda olmadı, toplumsal ve kültürel yaptırım, bireysel ceza, uygulamalar da söz konusu.
Münih Filarmoni Orkestrası, Rus orkestra şefi Valery Gergiev’in görevine son verdi.
Yunanistan’da Kuğu Gölü Balesi dâhil Rus kültür etkinleri iptal edildi. Yunanistan Kültür ve Spor Bakanı Lina Mendoni, Bolşoy balesinin, pazar günü Moskova’da Rus besteci Pyotr İlyiç Çaykovski’nin ‘Kuğu Gölü’ gösterisinin, Atina Kültür Sarayı’nda naklen yayınlanması etkinliğinden vazgeçtiğini beyan etti.
Barışı teminen en ciddi dayanışma ve birlik; uluslararası hukukun işletilmesinin bilincinde, vicdani sorumlulukla hareket eden uluslararası toplumdur.
İtalya’daki Milano-Bicocca Üniversitesi, Yazar Paolo Nori’nin Dostoyevski üzerine vereceği 4 derslik kursu polemiklerden kaçmak gerekçesiyle iptal etti. Yazar, “Bu resmen sansür ve saçmalık,” dedi.
Kültürel yaptırım politikalarının ya da tepkilerinin yöneticilerden çok birebir sanatçıların, eser sahiplerinin, vatandaşların üzerinde cezai işlem olduğunu düşünenlere de kulak vermek gerek.
Kant, söz konusu denemesinde ebedi barışın sağlanması için uluslararası hukuka dayalı devletler üstü bir federasyon kurulmasından ve devletlerin bu federasyona zor kullanmadan katılımının desteklenmesinden de bahis açar.
Barışı teminen en ciddi dayanışma ve birlik; uluslararası hukukun işletilmesinin bilincinde, vicdani sorumlulukla hareket eden uluslararası toplumdur.
Bilhassa yaptırımlara ilişkin kuramlar üzerinden ilerleyen J.S. Mill ise “Hürriyet” adlı eserinin başında amacının “toplumca kişi üzerinde haklı şekilde kullanılabilen gücün tabiat ve sınırlarını” belirtmek olduğunu ifade eder.
Yaptırımların ve cezalandırmaların gerçekten insanlığa sosyal fayda hedefini gerçekleştirip gerçekleştirmediğine dair katıksız bir dikkat gerekiyor.
İcap eden; beşeri kültürde güncel dağarcığımızın savaş, nükleer silah, çatışma kelimelerini değil, küresel sulh, fırsat eşitliği, temel hak ve özgürlükleri durmaksızın yinelemesidir. Kant’ın daima “olması gereken hukuk”un altını çizmesi; önemini hep koruyacak. Önümüzdeki günlerde, yıllarda işte bu olması gerekeni, olması gereken hukuku konuşacağız.