ENAG Koordinatörü Prof. Dr. Veysel Ulusoy, büyümenin, süslü grafiklerin arkasında ve çoğu zaman saklanan gerçek refah artışı veya azalışı ile onu en çok etkileyen enflasyon oranı ile beraber analiz edilmesi gerektiğini söylüyor Bize sunulan verilerin de bir önemi kalmadı artık. Bir yanda ekonomik güven endeksleri, diğer yanda dış ticaret verileri ve onlara yapışan işgücü verileri. Dahası da var... Ölüm istatistiklerinden imalat sanayi verilerine, oradan da gayrisafi yurtiçi hasıladaki büyümenin ne olduğuna kadar onlarca kategori mevcut. Derinlemesine verilerin mevcut olması bunların her zaman akla uygun olduğu anlamına gelmiyor, doğal olarak. Sanayi üretiminin ekonomik güven endeksine, onun da tüketici güven endeksine ne kadar bağlı olduğunu belirtmeye gerek yok. Ekonomiye olan güvenin yukarılara taşındığı dönemlerde hem imalat sanayi verilerinde hem de ulusal hesaplarda bir ilerleme kaydedilir. İşsizlik oranı azalır, enflasyon oranı kararlı bir hale gelir ve daha önemlisi istihdam artar. Artık refah tabana yayılıyor demektir. Öte yandan refahta bir artış yok hatta tam tersine halkın fakirleştiği gözlemleniyor veya ölçülüyorsa, bunların karşılığının da aynı istatistiklerde gözükmesi beklenir. Fakat ortada garip, çoğu ülkede yaşamayan ve ülkemize özgü bir durum var. Yani veriler şaha kalkarken sokaktaki yansıması tam tersi bir resim çiziyor. Birkaç örnekle inceleyelim isterseniz… Örneğin aşağıdaki iki grafik 2019’un sonundan günümüze hem işsizlik oranını hem de istihdam oranını göstermektedir. Pandeminin ilk ayı hariç, işsizlik oranımızın devamlı azaldığını ve bu paralel davranışın istihdam oranında da artış şeklinde karşımıza geldiğini görüyoruz. Kaynak: TÜİK Bu olumlu yansımaları rağmen, özellikle işsizlik oranının hala iki haneli, istihdam oranında %50’nin altında olduğunu bir kenara yazalım. Tüm bu olumlu gelişmelerin doğal olarak ekonomik büyüme hızına etki etmesi ve onun da ortaya çıkardığı güzel tablonun sokağa yansıması, doğal olarak da fiyatlar genel seviyesini kararlı bir şekilde yerinde tutması beklenir. Ekonomik büyüme alanında yine aynı dönemde bu tabloyu çok yükseklerde olmasa da verilerde görmek mümkün. Diğer bir ifadeyle, son 1-2 yılda dünya ekonomisi büyümezken Türkiye’nin onlara göre inanılmaz derecede fark yarattığının izleri mevcut söz konusu verilerde. Gerçi o kadar da büyük bir farktan bahsetmiyoruz ama örneğin, pandemi döneminde Alman sanayi üretiminin %20’ler civarında küçüldüğü ve bunun da genel büyüme performansını çok aşağılara çektiği de ortayken, küresel ekonominin performansına bağlı olan Türkiye’nin bu şekilde ayrışması hem sevindirici hem de garipsenecek bir durum ortaya çıkarıyor.
Ortada garip, çoğu ülkede yaşamayan ve ülkemize özgü bir durum var. Yani veriler şaha kalkarken sokaktaki yansıması tam tersi bir resim çiziyor.
Büyüme verilerine baktığımızda aynı dönemde sadece pandeminin ilk ayları hariç oldukça kayda değer bir performansı var ülkemizin. Aynı performansı özellikle de sanayi üretim endeksinde görmek mümkün. Verilerin birbiriyle olan ilişkilerden çok yüksek olduğu fikri ile tüm bu olumlu göstergelerin hane halkının refahını yükseltmesi ve aynı zamanda enflasyon oranında dizginlenmesi beklenir. Peki, bunları görebiliyor muyuz? Yanıt çoğunlukla hayır, kısmi olarak evettir. Üretim gücündeki artışın fiyatlar genel seviyesini kararlı bir hale getirmesi beklenirken, bunun özellikle son 4-5 ayda inanılmaz derecede artması ve halkın harcanabilir gelirinin neredeyse sadece faturalara denk gelmesi, yukarıda bahsettiğimiz verilerin de sağlığının sorgulanmasına neden olmaktadır. Örnekleri çoğaltmak mümkündür… Esas olan süslü grafiklerin arkasında ve çoğu zaman saklanan gerçek refah artışı veya azalışının, onu en çok etkileyen enflasyon oranı ile beraber analiz edilmesidir.