Nitelikli iş gücü talebinin karşılığı ücretsiz veya ucuz iş gücüne dönüştürülen çocuklar oluyor. Eğitim ve öğretimin önüne geçmeyen kâr odaklı bir eğitim sisteminin dışında uygulanacak meslek edindirme politikalarına karşı çıkılamaz.
Neredeyse bütün meslek liselerinde zorunlu olan staj, öğrencilerin okulda öğrenemediklerini, işyerlerinde öğrendiği iddiası taşımakta. Millî Eğitim Bakanlığı bütçesinden staj için patronlara bütçe ayırılırken, patronlar stajyerlere çok cüzi miktar bir ödeme yapıyor veya hiç yapmıyor. Staj günleri dışında çalışmanın talep edildiği durumlar da söz konusu. Lise öğrencilerinin haftada üç gününden fazla çalıştırılamayacağına dair kurala da çok uyulduğu söylenemez. Yasaların etrafından dolaşılacak rahatlığı, denetimsizlik ve öğrencilerin zorunluluk nedeniyle duruma sessiz kalışları sağlıyor.
Stajyer ücreti asgari ücretin yüzde 30’undan az olamaz, bunun 3/2’ni de devlet karşılar. Ücretlerin banka hesabına yatıyor olması elden paranın yeniden patronlara dönmesine engel oluşturmuyor. Staj ücretsiz emek sömürüsünün diğer adı. Bunun devlet teşviki ile yapılıyor oluşu, bütçenin öğrencilerin eğitim ve öğretim araçlarının temin edilip kullanılmasına değil, patronların iki taraflı kazanç sağladığı bir sistematiğin ortaya çıkmasına yaradığı biliniyor.
Geçen hafta MEB’in bütçesinin, öğrencilerin ihtiyaçlarının bir kısmını karşılayıp diğer kısmının sermaye için kullandığını yazmıştım. Bu sebeple de çocukların yaz döneminde çalıştıklarında okula dönmeleri zorlaşıyor.
Bütçeden özel meslek liselerine de azımsanmayacak bir aktarım var.
|
2022-2023 |
2023-2024 |
| Ayakkabı ve saraciye teknolojileri |
9 bin 297 TL |
18 bin 129 TL |
| Bilişim teknolojileri |
8 bin 800 TL |
17 bin 160 TL |
| Biyomedikal cihaz teknolojileri |
11 bin 768 TL |
22 bin 947 TL |
| Elektrik-elektronik teknolojisi |
14 bin 104 TL |
27 bin 502 TL |
| Motorlu araçlar teknolojisi |
14 bin 744 TL |
28 bin 750 TL |
Organize sanayi bölgeleri dışında bulunan özel mesleki eğitim okulları için ödenen teşvik tutarlarındaki artışsa şöyle:
|
2022-2023 |
2023-2024 |
| Hayvan yetiştiriciliği ve sağlığı |
8 bin 378 TL |
14 bin 75 TL |
| İnşaat teknolojisi |
9 bin 219 TL |
15 bin 488 TL |
| Kimya teknolojisi |
9 bin 888 TL |
16 bin 612 TL |
| Motorlu araçlar teknolojisi |
10 bin 885 TL |
18 bin 286 TL |
Ailelerin bu koşullara rızası çocuklarının pratikte iş öğrendiği ve deneyim kazandığı üzerineyken yatırılan SGK primlerinin emeklilikte prim gününe yansımaması diğer sorunlu başlık. Var ile yok arasında bir iş gücünün sermaye sınıfının kârı için zorunlu olarak ortaya çıkarılması devletin hangi sınıf için var olduğunun ispatı gibi.
Özel meslek liselerinde öğrencilere iş okullarda öğretilebiliyorken devlete bağlı meslek liselerinde çalışırken öğrenmek zorunda olduğun mesleğin pratikteki karşılığı yine paran kadar eğitime gidiyor. Bir meslek liseli olarak muhasebeyi ne okulda ne de staj sürecimde öğrenemedim. Şimdi de çok farklı bir sektör de çalışıyorum.
Nitelikli iş gücü talebinin karşılığı ücretsiz veya ucuz iş gücüne dönüştürülen çocuklar oluyor. Eğitim ve öğretimin önüne geçmeyen kâr odaklı bir eğitim sisteminin dışında uygulanacak meslek edindirme politikalarına karşı çıkılamaz.
Sermaye sınıfının hükümetten ucuz iş gücü talebinin karşılığını MEB’in politikalarıyla da destekliyor. Merkezi bütçenin yanı sıra bakanlıkların bütçesi de sermayenin çıkarları için belirlenip hayata geçiriliyor. Yeni bir eğitim politikası için de yeni bir ekonomi politikasına ihtiyaç var. Yukarda bahsettiğim kâr odaklı değil toplumun çıkarlarını merkeze koyan yeni bir ekonomik model.