Bu yaşananlar, Telegram'ı propaganda savaşının kalbine dönüştürdü ve Ukrayna direnişi veya “kahramanlık” hikâyelerinin Rus dezenformasyonuyla yan yana yayılmasına izin verdi.
Rusya'nın Ukrayna'daki savaşının Telegram olmadan nasıl sonuçlanacağını hayal etmek zor. Geçen yıl bir milyar indirmeye ulaşan mesajlaşma uygulaması, çatışmanın dijital savaş alanına dönüştü. Hem hükümetler için araçsal bir araç hem de her iki taraftaki vatandaşlar için bir bilgi merkezi. Başkan Volodymyr Zelensky de dahil olmak üzere Ukrayna hükümet yetkilileri, küresel desteği toplamaktan hava saldırısı uyarılarını ve yerel bomba sığınaklarının haritalarını yaymaya kadar her şey için uygulamaya güveniyor. Şimdi kendilerini çoğu ana akım sosyal medyadan kopuk bulan hem Rus hükümeti hem de Rus muhalefet kanalları da öyle.
Telegram'ın gücü ve tehlikesi, gözetim eksikliğinin ürünüdür. 2013 yılında Rus kardeşler Nikolai ve Pavel Durov tarafından kurulan mesajlaşma uygulaması, kısa sürede IŞİD gibi aşırılık yanlıları için bir sığınak olarak ünlendi.
Savaşlar daha önce sosyal medyada ortaya çıktı, ancak nadiren Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinde olduğu kadar titizlikle belgelendi ve Telegram, dünyaya savaşın filtrelenmemiş bir görünümünü sunan en önemli sosyal medya platformu olarak ortaya çıktı. Uygulama, üç milyondan fazla Ukraynalı mültecinin göçünde, onları güvenli rotalara ve yardıma bağlayarak önemli bir rol oynadı. Ülke dışındaki milyonlarca Ukraynalı, tanıdık yerler veya yüzler için umutsuzca sonsuz fotoğraf ve video beslemelerini tarayarak evden haberler bulmak için kullanıyor. Ki Rus askerlerinin aile üyeleri de öyle.
NEREDEN NEREYE
Telegram'ın gücü ve tehlikesi, gözetim eksikliğinin ürünüdür. 2013 yılında Rus kardeşler Nikolai ve Pavel Durov tarafından
kurulan mesajlaşma uygulaması, kısa sürede IŞİD gibi aşırılık yanlıları için bir sığınak olarak ünlendi.
Kullanıcılara neyin gösterileceğine veya neyin kısıtlanacağına karar veren bir algoritma yoktur ve mimarisi sınırsız gruplara izin verir. Yorumlar kolayca kapatılır, kanalları milyonlarca takipçiden oluşan tutsak bir kitleye bilgi veren bir “megafona” dönüştürür. Tek bir tıklamayla, yerleşik bir düğme, mesajları Rusça'dan İngilizce'ye veya diğer dillere çevirerek onu bir kitle iletişim aracına dönüştürebilir.
Bu yaşananlar, Telegram'ı propaganda savaşının kalbine dönüştürdü ve Ukrayna direnişi veya “kahramanlık” hikayelerinin Rus dezenformasyonuyla yan yana yayılmasına izin verdi. Şimdi, Ukraynalı sivillere yönelik
giderek artan acımasız saldırılar ve Rusya'da "yanlış bilgilere" yönelik umutsuz bir baskının ortasında, her iki taraf da Telegram savaşına hükmetmek için yarışıyor.
YABANCI OLUNMAYAN VE HATIRLANAN UYGULAMA
Zelenksy'nin ekibi Telegram'a yabancı değil. Danışmanları, 2019 başkanlık kampanyası sırasında erken erişim sağlayan kişilerdi. Uygulamayı gönüllüleri işe almak ve organize etmek için kullandılar ve genellikle özel haberler yayınladılar. Bir anda kendilerini bir savaş zamanı dijital çabasının başında bulduklarında, yetkililer haber güncellemelerini koordine etmek, bağış toplamak, siber gönüllüleri ve yabancı savaşçıları işe almak için önceki altyapılarına güvenebildiler.
[caption id="attachment_204110" align="alignnone" width="500"]
Fotoğraf 2 STR/NurPhoto/Getty Images[/caption]
Ukrayna Dijital Dönüşüm Bakanı Mykhailo Fedorov 12 Mart'ta
TIME'a verdiği demeçte, “Bunun bizim evimiz olduğunu bile söyleyebilirim. Savaş patlak verdiğinde Telegram'a geri döndük ve bildiğimiz her şeyi hatırladık, bu yüzden oldukça başarılı bir şekilde faaliyet gösteriyoruz” dedi.
TESPİTE YÖNELİK KULLANIM
Ancak Ukraynalı yetkililer, uygulama için bir dizi yeni pratik kullanım da buldu. Çoğu şehir ve kasabanın yanı sıra yerel yetkililerinin kendi kanalları vardır. Yetkililer, hava saldırısı uyarılarını, sığınak haritalarını, güvenlik tavsiyelerini ve Rus sabotajcıları olduğu iddia edilenleri tespit etmeye yönelik ipuçlarını paylaşıyor.
Ukraynalılar ayrıca Telegram'ı, insanları kök salmadan önce -Ukrayna kuvvetlerinin teslim olduğu veya Zelensky'nin Kiev'den kaçtığı gibi- yanlış anlatılar hakkında uyararak Rus propaganda makinesini geride bırakmak için kullandılar.
Bu sadece Ukraynalı yetkililerin bilgi almasının bir yolu değil, aynı zamanda sivillerin de onlara bilgi vermesinin bir yolu. İnsanlar, Rus birliklerinin ve zırhlı araçların hareketleriyle ilgili ayrıntıları, bilgileri Ukrayna ulusal ve bölgesel makamlarına yönlendiren Telegram botları aracılığıyla bildirebilir. 8 Mart'ta Ukrayna Güvenlik Servisi, böyle bir ipucunun Kiev dışındaki Rus araçlarına başarılı bir şekilde saldırmalarına izin verdiğini söyledi.
Ukraynalılar ayrıca Telegram'ı, insanları kök salmadan önce -Ukrayna kuvvetlerinin teslim olduğu veya Zelensky'nin Kiev'den kaçtığı gibi- yanlış haberler hakkında uyararak Rus propaganda makinesini geride bırakmak için kullandılar. Ukrayna'nın ulusal güvenlik ve savunma konseyinin bir parçası olan Dezenformasyonla Mücadele Merkezi, sıradan vatandaşları “bilgi cephesine katılmaya” çağırıyor.
Elbette “Ruslar Telegram’ı daha az ciddiye alıyor” diyemeyiz. Telegram Rusya'da uzun süredir popüler olsa da işgal ve ardından gelen medya baskıları, milyonlarca habere aç kullanıcıyı hizmete yönlendirdi.
Yetkililer, 27 Şubat'ta Telegram'da “Savunucularımız işgalcilerin saldırısını püskürtürken, Rus bilgi teröristleri alternatif bir gerçekliğin resmini yayınlıyor” dedi. “Bugün Ukraynalılar birleşmeli. Rusya'daki akrabalarınız, tanıdıklarınız ve arkadaşlarınızla iletişime geçin ve onlara Telegram kanalına bir bağlantı gönderin."
Elbette “Ruslar Telegram’ı daha az ciddiye alıyor” diyemeyiz. Telegram Rusya'da uzun süredir popüler olsa da işgal ve ardından gelen medya baskıları, milyonlarca habere aç kullanıcıyı hizmete yönlendirdi. Yanlış bilgilere karşı çıkan İngiltere merkezli bir teknoloji şirketi olan Logical tarafından TIME'a sağlanan 187 Rusça haber kanalının analizi, abonelerinin 24 Şubat'tan bu yana 8 milyon artarak %48 arttığını gösteriyor.
Kaç Rus'un Telegram'daki savaş hakkında bağımsız haberler aradığını ve kaçının Facebook ve Twitter yasağının ardından uygulamaya geçiş yaptıktan sonra Rus yanlısı propagandayı takip ettiğini söylemek zor. Uygulama birçok Rus muhalefet grubu tarafından kullanılıyor ve 2020'de Putin müttefiki Alexander Lukashenko'ya karşı Beyaz Rusya protestolarının organizasyonu için kritikti, ancak Rus hükümetinin bunu yasaklamak için tekrar harekete geçmesi pek olası görünmüyor. Zira daha önce denedi ve başarısız oldu.
7/24 YAYIN
Ukrayna hükümeti, son iki yıldır pandemi ile ilgili haberleri paylaşmak için kullanılan resmi COVID-19 Telegram kanalını savaş hakkında 7/24 güncellemeler sağlamak için yeniden tasarladı. “
UkraineNow” olarak yeniden adlandırılan kanalın şimdi Ukraynaca, Rusça ve İngilizce kanallarında üç milyondan fazla takipçisi var.