Saraçhane konuşmaları üzerine bir bulut analizi

Kelime bulutu analizi yapılırken İmamoğlu ve 6 parti temsilcisinin yapmış olduğu konuşma metinleri önce ayrı olarak analize tabi tutulmuş, daha sonra tüm konuşmalar birleştirilerek ortak tema ve vurgulanan kelimelerin sıklık durumları görselleştirilmiştir. Sosyal Bilimler alanında sıklıkla kullanılan veri görselleştirme araçlarından biri kelime bulutu grafikleridir. Metin içinde kullanılan kelimelerin sıklıklarına göre metin verilerini görselleştirmemizi sağlar. Bazen sayfalarca uzunluğa sahip metinlerin içinde sıkça geçen kelimeler ana vurgunun ne olduğunu bize gösterir, metni bizim için özetler, damıtır. İlk bakışta metni okurken göze açıkça çarpmayan frekans etkileşimleri metin hakkında farklı bir görselleştirme yapma fırsatı tanıyabilir. Siyasal hayatımıza “ahmak davası” olarak geçecek konuyla ilgili olarak 14 Aralık 2022 tarihinde mahkeme İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu hakkında verdiği 2 yıl 7 ay 15 gün hapis cezası vermişti. Bu yazının konusu mahkemeden bir gün sonra 15 Aralık 2022’de Saraçhane’de yapılan mitingde İmamoğlu ve Altılı Masa temsilcilerinin yaptığı konuşmaların kelime bulutu analiziyle görselleştirilmesidir. Saraçhane mitinginde İBB başkanı Ekrem İmamoğlu, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Deva Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, Demokrat Parti Genel Başkanı Gültekin Uysal, Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu, İyi Parti Genel Başkanı Meral Akşener ve Saadet Partisi Genel Başkan Yardımcısı Sabri Tekir birer konuşma yaptılar. Yapılan konuşmalar partilerin, İBB’nin web siteleri ile haber sitelerinden derlenmiştir. Kelime bulutu analizi yapılırken İmamoğlu ve 6 parti temsilcisinin yapmış olduğu konuşma metinleri önce ayrı olarak analize tabi tutulmuş, daha sonra tüm konuşmalar birleştirilerek ortak tema ve vurgulanan kelimelerin sıklık durumları görselleştirilmiştir. Görselleştirmeler için Wordart programı online olarak kullanılmıştır. Söz konusu görselleştirme sırasında analizin doğası gereği sayılar, bağlaçlar ve bazı ekler değerlendirme dışı bırakılmıştır. Ekrem İmamoğlu’nun Konuşmasına İlişkin Kelime Bulutu İBB başkanı Ekrem İmamoğlu’nun konuşmasına ait görselleştirme aşağıdaki gibidir. Konuşmanın görsel hale getirilmesinde ilk dikkati çeken nokta, İmamoğlu’nun konuşması sırasında 12 defa söylediği Türkiye sözcüğünün merkezi konumudur. Yine kelime bulutuna baktığımızda, söz konusu davanın Milli bir dava olarak görüldüğü, israf, eşitlik, Millet ve Ülke kelimeleriyle söylemin çerçevesinin vurgulandığı dikkat çekiyor. İstanbul nüfusunu oluşturan milyonlar, kent olarak İstanbul’un kendisi, Büyükşehir ve “Bugün”e yapılan vurgu dikkat çekici.  Daha üçüncül düzeyde ise adalet, Cumhuriyet, birlikte, ortak kelimeleri göze çarpıyor. Sonuçta, kelime bulutunu biraz yaratıcı bir şekilde, “bu Milli Dava Sizin, yani milletin, yani Türkiye’nin davasıdır” diye okumak mümkün görünmekte. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun Konuşmasına İlişkin Kelime Bulutu Kılıçdaroğlu’nun konuşması görselleştirildiğinde şöyle bir kelime bulutu ortaya çıkmaktadır. Kılıçdaroğlu’nun konuşmasında adalet kelimesi 9 defa, asla kelimesi 7 defa geçiyor. Metnin görselleştirilmesinde anlam bütünlüğünü bozmaması için asla kelimesini kaldırdık. Buna göre, konuşma metnindeki adalet ve göndereceğiz vurgusu daha net olarak ortaya çıkmıştır. Ayrıca görselden mahkemenin almış olduğu kararın ülkenin geleceğine ve adalete darbe olduğu okuması yapılabilir. Adaleti tekrar sağlayacak temel olarak Altılı Masa ve hizmet vurgusu dikkat çekiyor. Deva Partisi Genel Başkanı Ali Babacan’ın Konuşmasına İlişkin Kelime Bulutu Alanda kuşkusuz en coşkulu konuşma yapan liderlerden biri Ali Babacan’dı. Babacan’ın konuşmasında 5 kez reddediyorum kelimesi geçmektedir. Babacan’ın konuşmasına ait görselleştirme aşağıdaki gibidir. Yukarıdaki kelime bulutu analizi konuşmanın vurgusunu net olarak yansıtıyor: Yapılan hukuksuzluğu reddediyorum. Konuşmayı özetleyen bu cümlenin yanı sıra, ülkeyi, devleti, milleti, adaleti, özgürlüğü ve iktidarı isteyen bir iradeyi de buluttan okumak mümkün görünüyor. “Birlikte başlatılan bir hareket ve mücadele için buradayız” kelimelerinin de varlığı dikkat çekiyor. Demokrat Parti Genel Başkanı Gültekin Uysal’ın Konuşmasına İlişkin Kelime Bulutu Uysal’ın konuşmasına ilişkin olarak ortaya çıkan metin görselleştirmeye göre: Uysal’ın İstanbul için tarihi büyük üzüntü içerisinde olduğu anlaşılmaktadır. Konuşma metninde yer alan Aziz Türk Milleti ve Aziz millet kavramlarının yanı sarı Zalim ve İstanbullular kelimeleri yan yana bulunmaktadır. Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu’nun Konuşmasına İlişkin Kelime Bulutu Gelecek Partisi liderinin yapmış olduğu konuşmada, diğer parti liderlerinden farklı olarak AKP ve MHP seçmenlerine yönelik mesajlar da bulunmaktaydı. Hedef kitle ayrımı olmaksızın yapılan kelime bulutu aşağıdaki gibidir. Davutoğlu’nun konuşmasında 11 kez Milli kelimesi geçmektedir. Dolayısıyla konuşma metninin görselleştirilmesinde bu kelimenin merkezi bir belirleyiciliği olduğu söylenebilir. Genel olarak bu görsel bize konuşma metninin “milli irade” kavramı etrafında örülmüş bir metin olduğunu anlatmaktadır. Genel olarak bulut içinde yer alan kelimeleri yeniden bir cümle olarak kurguladığımızda, “demokrasiyi savunmak üzere ortak temel”de bir araya gelmenin ruhunun yansıtılmaya çalışıldığı söylenebilir. İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in Konuşmasına İlişkin Kelime Bulutu Saraçhane mitinginde liderlerin yaptığı konuşmaların kelime bulutu görselleştirmeleri içinde en ilginç olanı İYİ Parti genel başkanı Meral Akşener’e ait konuşmanın görselidir. Akşener’in konuşma metni içinde 10 kez burada, 7 kez Ekrem, 5 defa bizimdir kelimeleri geçmektedir. Bu kelimelerin kelime bulutu içindeki konumlanması, “İstanbullunun Ekrem(i) bizimdir” gibi ilginç bir görsel oluşturmaktadır. Ayrıca bulut içindeki kelimelerden gençlere, Saraçhane’ye, İradeye yapılan net bir vurgu dikkat çekiyor. Bulutun alt kısmından, “İstanbullu milyonların iradesinin demokrasi” yönünde olacağı temennisi okunabilir. Saadet Partisi Genel Başkan Yardımcısı Sabri Tekir’in Konuşmasına İlişkin Kelime Bulutu 15 Aralık’taki Saraçhane mitingine sağlık randevusu gerekçesiyle katılamayan Saadet Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu’nun yerine, genel başkan yardımcısı Sabri Tekir bir konuşma yapmıştır. Tekir’in konuşmasında da 6 kez geçen asla kelimesi anlam bütünlüğünün bozulmaması açısından kaldırılmıştır. Çünkü Tekir’in konuşmasında “asla ve asla” olarak üç kez kullanılan kelimenin ağırlığının görselde azaltılması gerekmektedir. Sabri Tekir’in konuşmasına ilişkin kelime bulutu şöyledir. Konuşma metnin görsel halinden de, “İstanbullular Adalet için sizinle”yiz mesajı net olarak okunmaktadır. Yine verilmiş olan kararın “siyasi bir karar” olduğu vurgusu dikkat çekmektedir. Konuşmanın merkezi kavramı adalet olup, konuşma metninde 7 kez tekrar edilmiştir. Saraçhane’de Yapılan Tüm Konuşmalara İlişkin Kelime Bulutu Analizi Bu bölümde İBB başkanı Ekrem İmamoğlu dahil, Saraçhane mitinginde yapılan konuşmaların tamamı tek bir metinmiş gibi sisteme girilmiş ve kelime bulutu analizine tabi tutulmuştur. Bunun amacı Altılı Masa temsilcilerinin partilerinden bağımsız olarak, meydanda konuşmayı dinleyenlerin zihninde uyanabilecek imgeyi görselleştirmektir. Bu görselleştirme mitingdeki konuşmacıların ortaklaştığı temaları, kelimeleri, vurguları ortaya koymaktı. Bu amaçla oluşturduğumuz görseli incelediğimizde merkezi kavramın bekleneceği üzere adalet olduğunu görmekteyiz. Saraçhane mitinginin yargının verdiği bir karara karşılık tepki olarak yapıldığını dikkate aldığımızda bu vurgu yerindedir. Adalet kelimesinden sonra en çok geçen kelime (22) Milli kelimesi olup, verilen kararın aynı zamanda milli bir mesele olarak algılandığını yansıtmaktadır. Altılı masa temsilcilerinin adalet arayışının yanı sıra, “biz bugün burada” kelimelerinin öne çıkması günün önemine ithafen  Masa’nın birleşmesini, bir araya gelmesini ve yeniden “biz” olmalarının ifadesidir. Konuşmaların bütününün görseli, metinlerin ortak bir şekilde adaletin yokluğuna vurgu yaptığını, “birlikte daha büyük Türkiye” idealini yansıttığını, “milletin iradesi” ve demokrasi taleplerini içerdiğini gösteriyor. Ayrıca Ekrem başkan ve İstanbullular için bir araya gelindiği mesajı da metinlerin içine gömülmüş durumda. Sonuç Yerine Yukarıdaki görseller tamamen aslına sadık kalınarak Saraçhane mitingine katılmış olan siyasi aktörlerin konuşmalarındaki kelimelerin yapay zeka aracılığıyla estetize edilerek görselleştirilmesi çalışmasıdır. Sayılar, işaret zamirleri, bağlaçlar, bazı ekler ve ikilemeler dışında metinlere fazla müdahalede bulunulmamıştır. Ortaya çıkan görseller konuşmanın ruhunu yansıtan kelimeleri bize sunarken, görseli yaratıcı okuma yoluyla yeniden kurguladığım yorumlar da oldu. Bu yorumlarıma katılmayabilirsiniz. Şurası bir gerçek ki, bulut analizleri konuşmaları hiç dinlemeyenler açısından konuşmaya dair önemli ipuçları vermektedir. Kelime bulutu analizinin içinde kendimce en ilginç bulduğum İYİ Parti genel başkanı Meral Akşener’in konuşmasına dair bulgular oldu. Akşener’in konuşma metni içinde geçen kelimelerin yerleşimine asla müdahale edilmemiştir, programın bize sunduğu yerleşimdir. Bu yerleşim Akşener’in sahnede İBB başkanı İmamoğlu’na gösterdiği içtenliği ve samimiyeti yansıtır niteliktedir. Bu durum Akşener’in İmamoğlu ile kucaklaşmasını yansıtan fotoğraf dikkate alındığında, daha anlamlı olmaktadır.