Rus savaş karşıtı muhalefetin 70 günlük özeti

Ukrayna’daki saldırganlığa karşı çıkanların başına gelenler. Bilim insanlarının, kültür sanat çalışanlarının, medyanın, entelijansiyanın, sanatçıların tavrı. Bildiriler, istifalar, eylemler, gözaltına alınanlar… Putin’in 21 Şubat’taki “ulusa sesleniş” konuşmasının üzerinden 75 gün geçti. Bu çalışma ilk saldırıların başladığı 24 Şubat sabahından, 4 Mayıs akşamına kadar geçen 70 günlük sürede Rus kamuoyunun Ukrayna’nın işgaline karşı gösterdiği tepkilerden bazılarının derlemesidir. İlk 15 günde 15 bin kişinin gözaltına alınmasına bakılırsa, kabaca günde 1000 kişinin gözaltına alındığı düşünülebilir. Protestoların günlerce sürmesi ve 140 şehirde yapılması yaygın bir tepkinin göstergesi gibiyse de ülkedeki kamuoyu araştırmaları Rus toplumunun sadece yüzde 20’lik bir kesiminin işgale karşı olduğunu ortaya koyuyor. Tutuklanan muhalif siyasetçiler, çocuk yaşlı demeden gözaltına alınan siviller, bildiri yayımlayarak tepkisini gösteren yüzlerce akademisyen, imza kampanyalarına ismini yazdıran yüzlerce kültür sanat çalışanı, çeşitli nedenlerle ülkelerinden kaçan Rus vatandaşları, erişime engellenen yayınlar ve Rus medyasındaki istifa dalgası… Tüm bunlara dair Cumhuriyet, Sözcü, Birgün, Evrensel, Duvar, Karar, Independent Türkçe ve BBC Türkçe’de yayınlanmış haberlerden seçilenler… 24 ŞUBAT Rus Novaya gazetesinden savaş karşıtı bildiri: Keder ve utanç içindeyiz. Muhalif Rus gazetesi Novaya, Ukrayna operasyonunun başlaması sonrası savaş karşıtı bildiri yayımladı. Nobel Barış Ödülü sahibi yayın yönetmeni Muratov, "Kederle birlikte bir de utanç içindeyiz" dedi.   25 ŞUBAT Rusya’da en az 1500 savaş karşıtı gösterici gözaltına alındı. Moskova dahil birçok şehirdeki savaş karşıtı eylemlerde gözaltına alınanların sayısı bin 500'ü geçti. 25 ŞUBAT Ünlü Rus tenisçi Rublev, savaş karşı çıktı. Tek erkeklerde dünya klasmanının 7 numarası Rus tenisçi Andrey Rublev, yarı final maçını kazanmasının ardından savaş karşıtı mesaj verdi. 27 ŞUBAT Rusya’da 2 binden fazla akademisyen ve gazeteci, 'Ukrayna'yla savaşa karşıyız' bildirisi yayınladı. "Bu savaş için akla uygun herhangi bir gerekçe yok. Donbass’taki durumu gerekçe gösterip askeri operasyonu genişletme girişimi güven vermiyor. Ukrayna’nın ülkemizin güvenliği açısından bir tehdit oluşturmadığı son derece açık. Ukrayna’ya karşı verilen savaş haksız ve büsbütün anlamsızdır." 2 MART St. Petersburg'da savaş karşıtı gösterilere katılan 77 yaşındaki sanatçı Yelena Osipova gözaltına alındı. 3 MART Rusya'da anneleriyle birlikte savaşı protesto eden çocuklar gözaltına alındı. St. Petersburg'da onlarca kişi 'izinsiz gösteri' gerekçesiyle gözaltına alınırken, ilkokul çocukları da demir parmaklık arkasında görüntülendi.   3 MART Rusya’da binlerce bilim insanı ve bilim muhabiri bildiri yayınladı: Ukrayna’nın işgali haksız ve anlamsız. İmzacıların 25’i, Rusya Bilimler Akademisi’nde yer alıyor. Metinde Avrupa’da yeni bir savaş başlatılmasının sorumluluğunun tamamen Rusya’da olduğu, Ukrayna’ya yönelik askeri operasyonların derhal sonlanması gerektiği, Rusya’nın eylemlerinin uluslararası bir izolasyona yol açtığı aktarılıyor: “Bu yüzden bilim insanları olarak işimize normal bir şekilde devam etmemiz artık mümkün değil. Başka ülkelerden meslektaşlarımızla işbirliği yapmadan bilimsel araştırmalara devam etmek imkansızdır.” 3 MART Rusya’nın en büyük ikinci petrol üreticisi olan Lukoil savaşa son verilmesi çağrısında bulundu. Lukoil, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline karşı açıklama yapan ilk büyük şirket oldu. 4 MART Rusya'da kültür ve sanat çalışanlarından açık mektup: Savaşa hayır! İmza sayısı 2 bini geçen savaş karşıtı mektupta şunlar söyleniyor, “Rusya Federasyonu, Ukrayna genelinde ani, agresif ve açık bir askerî saldırı başlattı. Buna gerekçe olarak ‘Donetsk ve Luhansk Halk Cumhuriyetleri’nin vatandaşlarının korunması’ savı ilan edildi ancak askerî operasyonlar, tüm Ukrayna çapında ve Kiev, Lviv, Harkov, Odessa ve diğer büyük şehirlerde sürdürülüyor. Bu şehirlerde yaşayanlar arasında çok sayıda akrabamız, dostumuz, tanıdığımız ve meslektaşımız var”. Son 30 yılda kültürel alanda yapılan her şey bugün risk altındadır. Tüm uluslararası bağlar kopacak, özel ve resmî kültür kurumlarının girişimleri durdurulacak, diğer ülkelerle ortaklıklar askıya alınacaktır. Rusya Federasyonu kültür ve sanatının temsilcileri olarak, Ukrayna vatandaşlarıyla mutlak dayanışmamızı ifade ediyor ve kararlılıkla “SAVAŞA HAYIR!” diyoruz. Tüm askerî operasyonların derhal durdurulmasını, Rusya birliklerinin Ukrayna topraklarından çekilmesini ve barış görüşmelerinin yapılmasını talep ediyoruz." [caption id="attachment_206924" align="alignnone" width="613"] Nazilerin Leningrad Kuşatması'ndan sağ kurtulan 76 yaşındaki Yelena Osipova'nın gözaltına alınması ise tüm dünyada sert eleştirilere yol açtı.[/caption] 4 MART Rus insan hakları aktivisti ve eski dünya satranç şampiyonu Garry Kasparov dünya güçlerine çağrıda bulundu: Putin iktidardan indirilene kadar dünyada barış olmayacak. Kasparov, Ukrayna'yı işgal eden Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e karşı daha sert bir askeri ve ekonomik strateji benimsemeleri gerektiğini söyledi. 4 MART Rusya'da sosyalistler ve savaş karşıtlarından çağrı: Düşmanlarımız Kiev ve Odessa'da değil Moskova'da. Açıklamada, Moskova yönetiminin halka "zorla askere alınma, tutuklanma ve yoksulluk" dışında başka bir seçenek bırakmadığı ifade edildi: "Ülkenin dört bir yanından on milyonlarca kişi Putin yönetiminin faaliyetlerinden duyduğu korku ve tiksintiyi haykırıyor. Propagandacıların iddia ettiği gibi çoğu liberal değil, aralarında sol, sosyalist, komünist görüşleri bulunan çok sayıda kişi var. Bu insanlar halkımızın çoğunluğunu temsil eden gerçek yurtseverlerdir" 5 MART 17 Rus yazardan savaş karşıtı bildiri: Bu haksız savaş durdurulmalı Rus halkı yıllardır yalanlarla besleniyor. Bağımsız haber ve bilgi kaynakları neredeyse tamamen yok edildi. Muhalefet liderleri susturuldu. Devlete bağlı propaganda makinesi tüm gücüyle çalışıyor. Ukrayna milletinin acısı ve kayıpları; hedef alınan ve öldürülen siviller; Avrupa Kıtası'na ve belki de nükleer tehdidi göz önüne alındığında bütün insanlığa yöneltilen tehdit anlatılmalı. Tanıdığınız ve tanımadığınız insanlara ulaşıp gerçeği anlatın. 5 MART Kremlin sözcüsünün kızı da “savaşa hayır” dedi. Kremlin  Sözcüsü Dimitri Peskov’un kızı, işgalin duyurulduğu gün Instagram sayfasında “Ukrayna’da Savaşa Hayır” dediği bir mesaj yayınladığı ortaya çıktı. Şu ana dek 5 binden fazla protestocu gözaltına alındı. Rusya’daki kamuoyu bölünmüş durumda. 9 MART Rusya’da devletin medya organlarından Sputnik’in radyosu, Ukrayna'daki işgale karşı çıktığı için geçtiğimiz hafta kapatılan Ekho Moskvy'nin frekansını devralarak yayına başladı. 10 MART Rusya’da gözaltına alınan savaş karşıtlarının sayısı ilk 15 günde, 15 bine dayandı. Protestocular gözaltına alınmamak için sosyal medyada otosansür ve şifreli mesaj kullanmak zorunda kalıyor.   11 MART 140 kentten 13 bin kişi gözaltına alındı, yeni kanunla işgale karşı çıkmanın cezası 10 bin dolar… 24 Şubat'tan bu yana Rusya'nın 140 kentinde 13 bin civarında kişi gözaltına alındı. Gösteriler sırasında güvenlik güçlerinin şiddete başvurduğu da haber veriliyor. Buna göre, polislerin göstericilere cop ve hatta elektroşok silahı ile müdahale ettiği belirtiliyor. Yeni bir kanunla Rus birliklerini itibarsızlaştırmanın cezası 1.5 milyon ruble (10 bin dolar) olarak belirlendi. [caption id="attachment_206923" align="alignnone" width="638"] Rusya'da protestolar sansüre takılmamak için emoji ile haber veriliyor. Görselde Rus şair Puşkin'in resmi, 7 sayısı ve birkaç sıra halinde "yürüyen insan" emojileri göze çarpıyor: Bir mekân (Moskova'daki Puşkin Meydanı), saat ve hükümete karşı düzenlenecek protestoya çağrı.[/caption] 14 MART Rus piyanist Zatravkin, işgali kınamak için kendisini Mc Donalds’ın kapısına kilitledi. Ukrayna’ya saldırıları nedeniyle Rusya’da birçok küresel marka kapatılırken ünlü Rus Ressam Nikas Safronov’un oğlu piyanist Luka Zatravkin, bu durumu protesto etmek için kendisini Mc Donald’s'ın Moskova’da yer alan bir şubesinin kapılarına kelepçeledi. 15 MART Rusya devlet televizyonunun çalışanı Marina Ovsyannikova, canlı yayın sırasında ekrana 'Savaşa Hayır' yazılı dövizle çıktı. 'Burada sana yalan söylüyorlar' diyen Ovsyannikova gözaltına alındı. 16 MART Rusya devlet televizyonu ve medyasında istifa dalgası… Kanal 1'in Avrupa muhabiri Zhanna Agalakova işinden ayrıldı ve rakibi NTV televizyonunun 16 yıllık çalışanı Lilia Gildeyeva ile neredeyse 30 yıllık çalışanı Vadim Glusker de işlerini bıraktılar. Maria Baronova, daha önce Russia Today adıyla bilinen RT'den istifa eden en tanınmış isim oldu. RT'nin eski genel yayın yönetmeni BBC'den Steve Rosenberg'e bu ay, Putin'in, Rusya'nın itibarını yerle bir ettiğini ve ekonominin çöktüğünü söylemişti. RT'den de, aralarında Rus olmayan yabancı dil servisi çalışanlarının da bulunduğu bir kısım gazeteci istifa etti. Eski RT Londra muhabiri Shadia Edwards-Dashti, Rusya'nın Ukrayna'yı işgale giriştiği gün gerekçe bildirmeden istifa etti. Moskova'da çalışan muhabir Jonny Tickle de aynı gün "son gelişmeler ışığında" diyerek istifasını verdi. RT'nin Fransızca yayınlarında sunucu Frédéric Taddeï şovunu bıraktığını çünkü Fransa'nın Rusya ile açık çatışma halinde olduğunu ve "ülkesine olan sadakati nedeniyle" programı artık sunamayacağını söyledi. Ülkenin en ünlü talk şovlarından birini sunan Ivan Urgant, Rusya'nın ikinci en büyük televizyonu Marina Ovsyannikova'nın da çalıştığı Kanal 1'deki programını bıraktı. Urgant, Instagram hesabına siyah bir zemin üzerinde sade bir cümle yazarak tepkisini gösterdi: "Korku ve acı. Savaşa Hayır!" Urgant daha sonra takipçilerine, üzülmemelerini, tatile çıktığını ve döneceğini de bildirdi. Rusya'nın bir numaralı "ünlü" çifti Alla Pugacheva ve Maxim Galkin de "tatile çıkan" şov dünyası yıldızları arasında. Galkin Instagram hesabına "Savaş hiçbir şekilde meşrulaştırılamaz! Savaşa Hayır!" yazdı. 16 MART Savaş karşıtı Rus rapçi “Oxxxymiron”, İstanbul’da bir konser verdi. Gerçek adı Miron Fyodorov olan 37 yaşındaki rapçi, ‘felaket ve suç’ olarak tanımladığı Rusya’nın Ukrayna işgali nedeniyle Moskova ve St. Petersburg’daki konserlerini iptal etmişti. Sonrasında geliri Ukrayna’dan kaçan sığınmacılara bağışlanmak üzere hayır konserleri serisi başlattığını duyurmuştu. Geçen hafta İstanbul konserini duyurduğu videoda, Rusya’da sansür uygulandığını belirterek “Şu anda Rusya’da savaş karşıtı bir konser düzenlemek imkansız çünkü savaşa karşı olan her şey yasak” demişti. 17 MART New York Times: On binlerce savaş karşıtı Rus, İstanbul’a kaçtı. Habere göre savaş karşıtlarından bazılarının işgale tepki olarak ülkeyi terk ettiği; bazılarının askere çağrılmaktan korktuğu; bazılarının da yaptırımların sınırların kapanmasına sebep olmasından ve geçinememekten endişe duyduğu aktarıldı. Muhabirler İstanbul’dakilerin buzdağının görünen kısmı olduğunu; on binlerce kişinin de Ermenistan, Gürcistan ve Kazakistan gibi eski Sovyet cumhuriyetlerine gittiklerini belirttiler. 21 MART 2014’te Kırım’ın ilhakını destekleyen oyuncu Chulpan Khamatova, Ukrayna’daki savaşa karşı olduğunu belirterek Rusya’dan ayrıldı. Oyuncu, Tell Gordeeva’ya verdiği röportajda Letonya’ya taşınma kararı aldığını söyledi. “Rusya’da kalıp bir yalanın içinde yaşamaya devam edemezdim” diyerek birikiminin kendisi ve çocuklarına birkaç ay yeteceğini ve henüz iş bulamadığını anlattı. 21 MART Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline karşı çıkan Rus sanatçılar kara listeye alınıyorlar. Ülkedeki en büyük medya şirketlerinden Rusya Medya Grubu (RMG), bazı sanatçıları radyolarına ve müzik yayını yapan televizyon kanalına çıkarmayacağını duyurduğu bir açıklama yaptı.   11 NİSAN Rusya’nın Ukrayna’ya başlattığı saldırıların ardından savaş karşıtı komite kuran muhalif politikacı Vladimir Kara-Murza, Moskova’da gözaltına alındı. Kara-Murza, son olarak sabah saatlerinde ABD Merkezli basın kuruluşu MSNBC televizyon kanalının yayınına katılmış, Putin’in, Rus kamuoyunu yanlış bilgilendirdiğini ifade etmişti.