Rakamlar bize ne diyor?

Mutlu değiliz, özgür değiliz, internetimiz de özgür değil, adaletimizin durumu da parlak değil, şeffaflık ve yolsuzlukta durum iyi değil, pasaportumuz da her yıl güç kaybediyor ancak ilginçtir basın özgürlüğümüzde iyileşme var. Üç basamak yükselmişiz. 154. sıradayız. Bu önemli... Rakamlardan yorulmuş olmalısınız. Çünkü hepsi artıyor. Dolar, euro artıyor. Enflasyon yükseliyor, işsizlik artıyor. Düşen tek şey talimatla inen MB faiz oranı. Yorulmayanlar için biraz daha rakam paylaşmak istiyorum. Bunlar da bazı uluslararası araştırmalarda Türkiye’nin yerini gösteriyor. Araştırmaların çoğunun ortak özelliği ise Türkiye’nin son yıllarda kaybettiği irtifa… Hazırsanız başlayalım… *** Mutluluk Raporu ile başlayalım. Türkiye, 2020 Dünya Mutluluk Raporu’na (2017-2019 anketlerine göre) göre 156 ülke arasında 93. sırada. Yine 2016-2018 dönemi baz alınarak hazırlanan 2019 yılı raporunda ise 79. sırada bulunuyordu. Bir başka deyişle Türkiye, 2020 yılı raporunda bir önceki yıl yayımlanan rapora göre 14 sıra gerileyerek 93. sırada yer aldı. Dünya Mutluluk Raporu, 2012’den beri Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Çözümleri Ağı tarafından yayımlanıyor. Raporda 150’yi aşkın ülke; kişilerin kendi yaşamlarıyla ilgili değerlendirmeleri baz alınarak ve ülkelerin gelir dağılımı, çevre ve güvenlik koşulları, yaşam süresi ve sosyal hayat standartları gibi birçok parametreye bakılarak ne kadar mutlu olduklarına göre sıralanıyor. Bu rapor ülkenin yeterince mutlu olmadığını gösteriyor. Mutlu değiliz, peki özgür müyüz? *** Demokrasi, özgürlük ve insan hakları konularında araştırmalar yapan sivil toplum örgütü Freedom House 2020 yılı Basın Özgürlüğü Endeksi’nde Türkiye bu yıl da “özgür olmayan ülkeler” kategorisinde yer aldı. 100 puan üzerinden 32 puan alan Türkiye, 195 ülkenin yer aldığı “özgürlük” sıralamasında 146'ncı sırada. Son 10 yılda 31 puan kaybeden Türkiye, -Afrika ülkesi Mali'den sonra- dünyada özgürlüklerin en çok gerilediği 2'nci ülke oldu. Mutlu değiliz, özgür değiliz. Biz özgür değiliz peki internetimiz özgür mü? *** Yine Freedom House'un 2021 ‘Nette Özgürlük’ adlı raporda Türkiye “internetin özgür olmadığı” ülkeler arasında sayıldı. Türkiye, internet kullanımı, ‘erişim engeli’ başlığında 15, ‘içerik sınırlaması’nda 10 ve ‘kullanıcı hakları ihlalleri’nde 9 olmak üzere toplam 34 puan alarak, internet erişiminin özgür olmadığı ülkeler arasında yer aldı. Mutlu değiliz, özgür değiliz, internetimiz de özgür değil. Peki adaletimiz ne durumda? *** Dünya Adalet Projesi (WJP) tarafından 2008’den bu yana her yıl yapılan Hukukun Üstünlüğü Endeksi araştırması yapılıyor. Proje kapsamında yer alan ülkelerin hukukun üstünlüğüne dair olan durumları; hükümet yetkileri üzerinde kısıtlamanın olması, yolsuzluğun önlenmesi, düzen ve güvenlik, hükümet şeffaflığı, temel haklar, adil hukuk, cezai adalet ve idari yaptırımlar açısında değerlendirilmektedir. 139 ülkenin sekiz ayrı başlıkta değerlendirildiği 2021 yılı endeksine göre Türkiye, en düşük puanı “hükümet yetkilerinin kısıtlanması” başlığında aldı. Türkiye, geçtiğimiz yıl 128 ülke içinde 107’nci sırada yer alırken 2021 yılında 139 ülke içinde 117’nci sırada yer buldu. Bunun yanı sıra “yönetimdeki şeffaflık” başlığında Türkiye, Afganistan’ın hemen üstünde yer alarak 139. ülke arasından 107’nci sırada kendine yer buldu. Ayrıca, “temel haklar” konusunda 133’üncü sırada yer alarak sondan 8’inci sıraya yerleşti. Mutlu değiliz, özgür değiliz, internetimiz de özgür değil, adaletimizin durumu da parlak değil. Peki şeffaflık ve yolsuzlukta durumumuz ne? *** Yolsuzlukla mücadelede dünyanın önde gelen sivil toplum kuruluşlarından olan ve 100’ün üzerinde ülkede faaliyet gösteren Uluslararası Şeffaflık Örgütü 1995’ten bu yana her yıl yayınladığı Yolsuzluk Algı Endeksi’nin 2020 yılı verilerine göre Türkiye, ekonomik, sosyal ve politik istikrarsızlıkların yoğun olduğu, demokrasi ile tanışmamış birçok ülkenin gerisinde kalarak 180 ülke arasında 40 puanla 86’ncı sırada “kısmen özgür -demokrasi geleneği bulunmayan ülkelerle-” kategorisinde yer aldı. Mutlu değiliz, özgür değiliz, internetimiz de özgür değil, adaletimizin durumu da parlak değil, şeffaflık ve yolsuzlukta durum iyi değil. Peki pasaportumuzun durumu ne? *** Bu alanda da Türkiye, hızla güç kaybediyor. Güçlü pasaportlar sıralamasında Türkiye listede 57’nci sırada yer alıyor. Oysa Türkiye 2014’de 38’nci sırada yer alıyordu. 2016’de 50., 2019’da 52 ve 2020’de de 55’nci sıraya gerilemişti. Özetle bir yılda 2 sıra daha geriledik. Mutlu değiliz, özgür değiliz, internetimiz de özgür değil, adaletimizin durumu da parlak değil, şeffaflık ve yolsuzlukta durum iyi değil, pasaportumuz da her yıl güç kaybediyor. Peki basın özgürlüğümüz ne durumda? *** Sınır Tanımayan Gazeteciler, 2020 yılı Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ne 180 ülke içinde Türkiye, 2018 ve 2019’da 157’nci sırada iken üç basamak ilerleyerek 154’ncü sıraya yükseldi. Listenin ilk sırasında Norveç, son sırasında Kuzey Kore yer alırken İlginç değil mi? Tahminen 60’a yakın gazeteci cezaevinde. 2020’de en az 48 gazeteci gözaltına alındı ve 23 gazeteci toplam 103 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Yine 2020’de en az 53 gazeteciye dava açıldı. Basının bu kadar sorun yaşadığı, gazetecilerin her türlü baskı ile karşı karşıya olduğu bir dönemde sıralamada 2 basamak çıkmak önemli. *** Özet mi? Mutlu değiliz, özgür değiliz, internetimiz de özgür değil, adaletimizin durumu da parlak değil, şeffaflık ve yolsuzlukta durum iyi değil, pasaportumuz da her yıl güç kaybediyor ancak basın özgürlüğümüzde iyileşme var. Elbette karşı karşıya olduğumuz bu tablo bir sonuç. Bu sonucun nedenleri ne mi? Eminim hepiniz biliyorsunuz…