Madeni kırlara doğru

Doğanın, hükmettiğimiz bir kaynak değil, diğer türlerle paylaşmamız gereken bir varlık olduğunu anlayamadığımızdan, toprağın acısını hissedemediğimizden, başka hiçbir şeyde değil ama kokuşmuşlukta eşit olan insan çok yakında hak ettiği madeni kırlarına kavuşacaktır. Bu yazımda, kaybettiğimiz bazı değerleri sizlere hatırlatmak istedim. UNESCO’nun 1985 yılında Dünya Mirası listesine aldığı Kapadokya Ürgüp’te yapımı devam eden otel projesini merkeze bağlayan yol inşaatı için bir peribacası dikey şekilde kesildi. Rize’de, göç yolundaki kuşların uğrak yeri hâline gelen ve Türkiye’de 140 yıl sonra ilk kez görülen kutup martısının fotoğraflanıp kayda alındığı kuş gözlem sahili iş makineleriyle talan edildi. Makineler sahile girerek dere ıslahı ve kum alma çalışması başlatırken, bölgedeki onlarca ağaç da kesildi. Mülkiyeti, Maliye Hazinesi’ne ait olan ve 1999’da Yıldız Teknik Üniversitesi’ne yerleşke olarak tahsis edilen tarihi Davutpaşa Kışlası’nda Koruma Kurulu’ndan izinsiz inşaat yapıldığı ortaya çıktı. II. Mahmut’un Yeniçeri Ocağı’nı kaldırarak yerine oluşturduğu Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusu için mimar Krikor Amira Balyan’a 1826 yılında yaptırdığı kışlada koruma kurulları tarafından tescillenmiş toplam 16 adet tescilli yapı yer alıyordu. Dolgular ve denize izinli-izinsiz katı atık dökümleri, Adalar’ın çevresindeki emsalsiz mercan, gorgon, sünger ve deniz kalemi gibi canlıların büyük bölümünü yok etti. Havagazı Fabrikası, Su Süzgeci Binası, Etibank Binası, Kumrular İkamet Sitesi ve Atatürk’ün mütevazı çiftlik evi Marmara Köşkü ve Baraj Gazinosu teker teker yıkıldı. Artvin merkeze bağlı Sümbüllü Köyü’nün üzerinden geçirilen elektrik iletim hattı için doğal yaşlı ormanlardan yüzlerce ağaç kesildi. Gökdelenlerin ve yeni konut projelerine her geçen gün yenisinin eklendiği Maslak’ta ayakta kalabilen ormanlar da taş ocakları ve hafriyat sahalarının kıskacı altında. Bodrum’da inşaat firması yeşile boyadığı ağaçları kesti. Çevre Bakanlığı, doğal SİT alanlarında bulunan yapılardaki onarım ve tadilat için izin şartını kaldırdı. Trakya’nın can damarı Ergene Nehri’ndeki kirlilik sorunu bir türlü çözülmüyor. Nehir suyunda siyanür de var. Bölgede kanser yaygın. İmara açılan Yassıada’da Mayıs 2015’ten beri inşaat var. 5 yıldızlı otel, lokantalar, cami, kütüphane, müze, konferans ve sergi salonları yapılıyor. Bu inşaat için adadaki tüm ağaçlar kesildi. Antalya’da her yıl milyonlarca turist ağırlayan Konyaaltı Sahili’nde 1934 yılındaki bir topografik fotoğrafla 2010’daki uydu fotoğrafı karşılaştırılarak yapılan ölçümlerde, sahili besleyen Boğaçayı’nda inşaat için kum-çakıl alınması ve dalgaların oluşturduğu erozyon nedeniyle 70 metreye varan sahil kaybı olduğu belirlendi. Ankara’da Bizans döneminden kalan tek ve son yapı Saint Clement Aziz Kilisesi yok olmak üzere. Van’ın Muradiye ilçesini geçerek Van Gölü’nün en önemli temiz su kaynağı olan Bendimahi Çayı üzerinde kurulan hidro elektirk santrali (HES), Van Gölü balığının (inci kefali) nefesini kesti. Kasımpaşa’da Osmanlı’nın ilk modern kışlası tamamen yıkıldı.

Türkiye’de büyüklüğü 1,5 milyon hektar olan sulak alanların yarıya yakını son 40 yılda kurudu ya da ciddi oranda küçüldü. Seyfe Gölü’nde eskiden ada olan alanlar tarla parsellerine dönüştü. Sultansazlığı’na ismini veren rüzgârda dans eden sazlıklar kurudu.

Kamuya açık yeşil alan oranı, Moskova’da yüzde 54, Sidney’de yüzde 46, Viyana’da yüzde 45,50, Londra’da yüzde 33, İstanbul’da ise yüzde 1,5. Kocaeli’nde antik su kemerleri bulunan Paşasuyu’na, bir firmanın üretim atığı döktüğü ortaya çıktı. İstanbul Üsküdar’daki Mimar Sinan’a ait 450 yıllık Atik Valide külliyesinin dibine beton atıp öğrenci yurdu inşa edildi. Azeri petrol şirketi Socar Power’ın 2 termik santral ve 17 Rüzgâr türbini yapmak istediği İzmir’deki tarihi Kyme Antik Kenti yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Antalya’nın Akseki İlçesi’nde Dedegöl Enerji firmasının HES projesi alanındaki yol çalışmalarında, tahrip edilmiş tarihi mezarlar tespit edildi. Bilim insanlarının uydudan izlediği kartalı Afyon’da vurdular. Türkiye’de büyüklüğü 1,5 milyon hektar olan sulak alanların yarıya yakını son 40 yılda kurudu ya da ciddi oranda küçüldü. Lambalarımızda masalların yandığı zamanlardan petrolün yandığı zamanlara geldik. Zencefil yüklü gemiler artık gelmez oldu. Şehirler bir rüzgâr çıksa da serinlesek diye beyhude bekleyenlerle doldu. Tuz Gölü’nde binlerce flamingo yavrusu daha uçamadan susuzluktan kuruyarak öldü. Burdur Gölü’nün su seviyesi son 35 yılda 13 metre alçaldı. Çekilen suların terk ettiği alanlar çamur tabakalarıyla kaplandı. Burdur Gölü’nde sadece 2014 yılında kaybedilen su miktarı 3 milyar damacana oldu. Seyfe Gölü’nde eskiden ada olan alanlar tarla parsellerine dönüştü. Sultansazlığı’na ismini veren rüzgârda dans eden sazlıklar kurudu. Kars’ın Arpaçay ilçesinde kuş cenneti Kuyucuk Gölü kurudu. Bataklığa dönen gölde sadece az sayıda karga kaldı. Hayvanların ayak izlerinin kaldığı kuş cennetinin maviliği, yerini simsiyah bir görüntüye bıraktı. Meke Gölü kuruyor. Terkos Gölü 3. Havaalanı nedeniyle tehdit altında. Bafa Gölü özelliğini yitiriyor. Acıgöl’ün kuruma riski var. Doğanın, hükmettiğimiz bir kaynak değil, diğer türlerle paylaşmamız gereken bir varlık olduğunu anlayamadığımızdan, toprağın acısını hissedemediğimizden, başka hiçbir şeyde değil ama kokuşmuşlukta eşit olan insan çok yakında hak ettiği madeni kırlarına kavuşacaktır.