Kemalizme esastan değil, usulden itiraz: Post-Kemalizm

(revolution from above) ilerleyen dönemde ortaya çıkmıştır. Japonya’da Meiji Devrimi ve Türkiye’de Kemalist Devrim gibi örneklerle vücut bulan bu devrim türü, Marx ve Weber’in bürokrasiye atfettikleri negatif rolün Asya toplumlarında itici birer pozitif güç olabileceğini de bizlere göstermiştir. Tabi ki bu bahsettiklerim Kemalizmi tartışılmaz kılmak, onu kendisinin anti-tezi olmaya çalıştığı dogmalardan biri hâline getirmek için değil, tarihle kavga etmek yerine onu ileri taşımak için söylenmiş sözler. Yaşadıklarımızın tecrübesinden çıkarmamız gereken en temel ders, her melaneti Kemalizmde ve onun liderinde aramaktansa yarattığımız bu döngüsel tarihsellikten sıyrılıp aydınlanmanın gerektirdiği gibi ileriye akan bir tarih yaratmak için çabalamak olmalı. Bunun da öncelikli yolu, tarih yorumumuzdaki mutlak iyi ve kötülerden arınarak analitik bir perspektifle bugünü ve yarını inşa etmektir. Bu bağlamda hem Atatürk devri Kemalizminin hem de sonraki yıllarda kalkınmacı bir perspektifle ortaya çıkan sol-Kemalistlerin artı ve eksilerini birer teraziye koyarak, haksızlık etmek amacıyla değil, imkanlarını ve sınırlılıklarını belirlemek amacıyla yeni tartışmaların önünü açmalıyız. Kemalizmin savaş yıllarında ve devrim döneminde halkla yaşadığı gerilimler dolayısıyla ortaya çıkan topluma karşı güvensizliğinin yarattığı edilgen bir toplum tahayyülünü yerinden ederek toplumu yerelden genele her aşamada siyasetin öznesi hâline getirecek modeller üzerine tartışmalıyız. Bunun ise önkoşulu, Türkiye’de hâlâ en ilerici noktayı temsil eden Kemalizmi Batılı örneklerle değil, Türkiye’nin Kemalizm öncesiyle karşılaştırmak ve bu örneğin toplum tahayyülü ve kurguladığı sistemdeki başarısını yeni bir toplum analiziyle katılımcı demokrasiyle taçlandırmak olmalı. Ez cümle, Kemalizme usulden itiraz etmek yerine, esastan ve metodolojik bir perspektifle eleştiriler yöneterek bir kavga değil, daha katılımcı bir demokratik perspektif ortaya koyabilmeliyiz. Bu yönde yürüttüğüm bir tartışmayı ilerleyen yazılarımda Kemalizm ve post-Kemalizm bağlamında derinleştireceğim.