Futbolda “öpücük” cinsiyet eşitsizliğinde yeni bir krize mi yol açtı?

İspanyol Futbol Federasyonu Başkanı tarafından gerçekleştirilen olay, cinsel saldırı suçu teşkil ediyor gibi görünüyor. Ama “Sadece evet evettir” yasasının bir yıldır uygulanmasının bazı zorlukları ortaya çıkarması, alınacak kararla ilgili endişeleri ve soru işaretlerini de artırıyor. Geçtiğimiz günlerde İspanyol Futbol Federasyonu Başkanı Luis Rubiales'in Kadınlar Dünya Kupası zaferini kutlayan İspanya Kadın Milli Futbol Takımı'nın forvet oyuncusu Jennifer Hermoso'yu öpmesi, İspanyol basınında büyük bir tepkiye neden oldu. Rubiales, öpücüğün "karşılıklı" gerçekleştiğini savunarak, birçok kişinin aksine istifa etmeme kararını duyurmuştu. Hermoso ise bunun üzerine kendisini dudağından öpmesine rıza göstermediğini belirtti. Bu açıklamayı takiben global medya, bu eylemi sadece Hermoso'ya karşı değil, aynı zamanda futboldaki cinsiyetçi tutumlara karşı bir saygısızlık olarak kınadı. Kınamanın ardından Dünya Futbol Federasyonu, geçtiğimiz cumartesi günü Mr. Rubiales'ı geçici olarak görevden aldı. FIFA, Rubiales'ın 90 gün süreyle futboldan uzaklaştırıldığını açıkladı. İspanya Kadın Milli Takımı ve takım içinde yer alan diğer kadın oyuncular, mevcut yöneticilerle devam edilirse İspanya adına sahada olmayacaklarını dair ortak bir beyanda bulundular. Geçtiğimiz pazartesi günü İspanya'nın üst düzey ceza mahkemesi, Rubiales'in hareketlerinin cinsel saldırı olarak kabul edilip edilmediğini belirlemek için ilk incelemeyi başlattı. Konuyla ilgili nihai karar yakın zamanda verilecek. Yaşananların bu denli gündeme gelmesi, sadece cinsel suçlar bağlamında değil; 2022 yılında kabul edilen ve Kamuoyunda "sadece evet evettir" sloganıyla tanınan, yasanın da önemini bir kez daha hatırlattı. Peki nedir bu “Sadece evet evettir” Yasası”? Birçok ülkede (İspanya, İsveç, Almanya, Kaliforniya) farklı şekillerde kabul edilen yasa, temel olarak cinsel ilişkide bulunan kişilerden her ikisinin de açıkça rıza göstermesini zorunlu kılan bir düzenlemedir. En son 2022 yılında İspanya tarafından kabul edilen yasa (Solo sí es sí), İspanya Hükümeti’nce, temel olarak rızaya dayalı olmayan her türlü cinsel ilişkiyi tecavüz olarak sınıflandıran bir durum olarak kabul ediliyor. Başka bir ifadeyle yasa, cinsel saldırı ve tecavüz vakalarında, bir kişinin pasif ya da tepkisiz kalmasının rıza olarak kabul edilmemesini sağlıyor. Yasanın temel amacı ise, cinsel suistimal ve tecavüz vakalarında rıza kavramını netleştirmek ve cinsel suç mağdurlarının haklarını daha iyi korumak, olarak açıklanıyor. Yasanın getirdiği olumlu noktalardan biri açık rıza olmadan gerçekleşen cinsel eylemlerin yasa dışı olarak kabul edilmesi, mağdurların suçlulara karşı daha etkili bir şekilde adalet arayışında bulunmalarına olanak tanımasıdır. Böylelikle yasa cinsel rıza konusunda toplumsal farkındalığı artırabilir ve cinsel suçların önlenmesine yardımcı olabilir. Bu yasa göz önünde bulundurulduğunda İspanyol Futbol Federasyonu Başkanı tarafından gerçekleştirilen olay, cinsel saldırı suçu teşkil ediyor gibi görünüyor. Ama yasanın bir yıldır uygulanmasının bazı zorlukları ortaya çıkarması, alınacak kararla ilgili endişeleri ve soru işaretlerini de artırıyor. Yasada bulunan bazı teknik hatalar, son bir yıl içinde bu tür suçlardan hüküm giyen 74 mahkûmun tahliye edilmesine ve 721 mahkûmun cezasının indirilmesine yol açtı. Uzmanlar, yasanın taciz ile cinsel saldırıyı birbirinden ayırt etmemesi ve suçu geniş bir perspektiften ele almasının, ceza indirimlerinin ortaya çıkmasının temel sebebi olduğunu ifade ediyor. Başka bir ifadeyle yasa, cinsel istismar ile tecavüz veya cinsel saldırı arasındaki yasal farkı kaldırıp, bu tür suçlar için belirlenen ceza yelpazesini genişletiyor. Bu kapsamda tecavüz suçu için verilen cezalar daha ağırlaştırılırken; diğer cinsel şiddet suçları için uygulanan cezaların daha hafifletildiğini söylemek yanlış olmayacak. Kamuoyunda tepkilere yol açan bu eşitsiz düzenleme ana koalisyon ortağı olan Sosyalist İşçi Partisi (PSOE), "Yasanın asıl amacı bu değil" diyerek yasada düzenleme yapılması adına yeni bir taslak oluşturdu. Ancak bu taslağı, koalisyonun küçük partneri Unidas Podemos ve muhalefetin sağ kanadındaki partilere kabul ettiremiyor. Bakalım bu durum üst düzey ceza mahkemesinin kararını ne yönde şekillendirecek? Yoksa bu yasa da kadın erkek eşitsizliğinde yeni bir dönemi beraberinde mi getiriyor?