Dolar istikrar abidesi gibi Maşallah. Tüm dünya paraları karşısında on gündür iniyor çıkıyor, TL karşısında sabit. İster ye ister gargara yap. Yirmi yılda, her geçen gün biraz daha bitirdiler güzelim ülkeyi. Bitirdiler!
DÜNYA GÜNDEMİ
Resesyon: Euro bölgesi iki çeyrek üst üste eksi büyüme gerçekleştirerek teknik olarak resesyona girmişti. Uzmanlar ABD nin de önümüzdeki bir yıl içinde resesyona girme olasılığını yüksek görüyor. Çin’in teşvik konusundaki isteksizliği de resesyon beklentilerini artırıyor.
ABD ikinci çeyrek büyüme rakamı beklentilerin üstünde geldi. Petrol fiyatlarındaki artışın etkisi ile ABD Ağustos enflasyonun yüksek çıkması bekleniyor. Fed’in teknik resesyonu görmeden “faiz artırım” silahını indirmeyeceğini düşünüyorum. Ya resesyon sinyali ya enflasyon %2 ye inme olasılığı belli olmadan Fed faiz silahını hazırda tutacaktır.
Resesyon gerçekleşmesine ve beklentilerine rağmen hem ABD hem Avrupa hisse senetleri fiyatları artmaya devam etti. Son bir yılda endeksler, %20 ile %40 arasında prim yapıp tarihi zirvelerinde dolaşıyorlar.
Uluslararası Kredi Kuruluşu Fitch, ABD nin kredi notunu düşürdü. Amerikalı yöneticiler “dış güçlerin oyunu” diyemediğinden “hatalı karar” deyip geçiştirdiler.
TÜRKİYE’DE GÜNDEM
Türkiye’de gündem yine goy goy. Yeni ekonomi yönetimini coşku ile karşılayan enflasyon, döviz kuru tahminlerini düşüren, faiz tahminlerini yükselten, “oleee! CDS düşüyor” diye coşan tüm uzman ve kuruluşlar yavaş yavaş kendine gelmeye başladı. “Faiz %20 seviyesini aşmaz, enflasyon %60 üstü olur, yılsonu kuru 32 lira olur” demeye başladılar. Oysa seçim sonrası ilk bir ay neler diyorlardı? “Dolar yıl sonu 27 lira olur, MB faizi %28 ile %35 arası olur, enflasyon %40 seviyelerinde kalır, körfezden sermaye gelir.” Guguk!.
Seçime öncesi aylarca yazdım. “Ülke uçurumdan yere çakıldı. Üzerine bir de deprem kayaları devrildi. Yerde bilinçsiz yatıyor. Neresi kırık, neresi patlak bilinmiyor. Dayamışlar ağrı kesicili serumu, öyle yatıyor.”
Seçim sonrasında da birebir şöyler yazdım; “Yahu bu çoşku nedir!? Vitrin değişti, köy ve muhtarı aynı. Artisler değişti, yazar, senarist, kurgu, yönetmen aynı. Bir şey değişmez.” Aynen öyle oldu. Yeni yönetim serumla dipte yatıp zor nefes alan ülkenin baş ucuna geldi. Baktı durum çok vahim. Hastayı kıpırdatırsa kaybedebilir, risk almayıp biraz acı çektirerek ömrünü uzatmayı tercih etti. Durgunluk ve yüksek enflasyon günleri koşarak üstümüze geliyor. Vergilerle, kısıtlamalarla, goy goy çözümlerle gidiyoruz.
Enflasyon, Dış Ticaret, Turizm: 2003 yılından 2008 yılına kadar Türk lirasını aşırı değerlendirip ülkeyi ithalat cennetine çevirdiler. Tarımda , sanayide ülke olarak üretimi bırakıp ithalatçı olduk. Sonra Türk lirasını değersizleştirip yeni havadan ekonomik model denediler. Yahu hiç mi akıl, mantık yok. Yıllarca tarımda, sanayide üretimi bırakıp komisyonculuğa dönmüşsün, bir anda nasıl üretime döneceksin. Dönemedik tabi.
Türk lirası pula dönmüşken neden ihracatımız, turizm gelirimiz patlamıyor? Neden dış ticaret fazlası ve cari fazla veremiyoruz? Tarımda neden fakirleştik? Çünkü AKP, iktidarı ilk on yılında “bir tl=bir dolar” tuhaflığı ile ülke tarım ve sanayisinde üretimi bitirdi.
“2023 de turizm geliri patlayacak” goy goyu basında başladı. İnsanı zıvanadan çıkaracaklar. Nasıl patlayacak? 2023 turizm geliri büyük olasılık 55 ile 60 milyar dolar arasında olacaktır. 2019 yılı turizm gelirimiz 39 milyar dolardı. 2019 yılına göre %55 artış olacak. 2019 yılından bu yana Türk lirası neredeyse beş kat değer kaybetmiş. Ona rağmen Türkiye pahalı. Ayvalık’ta bir gece konaklama+akşam yemeği iki kişi maliyeti 167 Avro. Hemen karşı kıyısı Midilli’de 110 Avro.
Dış ticaret; Temmuz 2023 geçici verilerine göre Temmuz 2023 ayında yine dış ticaret açığı verdik. Ocak- Temmuz 2023 arası itharacatımız %1 azalırken, ithalatımız %5 arttı. Bu süre zarfında döviz sepeti %32,5 değer kazandı. Türk lirası değer kaybederken ihrcatımız değil ithalatımız patladı..
Gıda Enflasyonu; Haziran 2023 verilerine göre Dünya gıda enflasyonunda açık ara birinciyiz. Tarımda kendi kendine yeten üç, dört ülkeden biriydik 20 yıl önce. Şimdi çocuklarımızın proteinsizlikten fiziksel ve zekasal gelişimini sağlayamıyoruz.
Türk lirası pula dönmüşken neden ihracatımız, turizm gelirimiz patlamıyor? Neden dış ticaret fazlası ve cari fazla veremiyoruz? Tarımda neden fakirleştik? Çünkü AKP, iktidarı ilk on yılında “bir tl=bir dolar” tuhaflığı ile ülke tarım ve sanayisinde üretimi bitirdi. Üreticiler komisyoncu ve ithalatçı oldu. Ucuz döviz yüzünden üretimden daha ucuza gelen ithal mallar döviz fırlayınca can yaktı. Döviz fırlayınca fiyatlar fırladı. Fiyatlar fırlayınca mecburen maaşlar fırladı, enerji maliyetleri arttı. Faizi ve döviz kurunu baskılayınca gayrimenkul fiyatları arttı. Bir malın fiyatını belirleyen temel unsurlar, hammadde, enerji, ücret ve kiradır. 20 yıl sonunda dört temel girdinin maliyeti de uçtu. İhracatta da, turizmde de pahalıyız artık.
Tüfe ayrı bir garabet. Temmuz ayı yıllık Tüfe TÜİK’e göre %48 , Enag’a göre %122 artı. Hangisi doğru. Hangi rakama güvenip yabancı gelecek.!? İşin daha da komiği TCMB yıl sonu enflasyon beklentisi %58 iken politika faizini en fazla %20 seviyesine çekeceği belli oldu. Dövizi bırakmışlardı sözde, yine arka kapıdan satış yaparak baskılmaya başladılar. Dolar istikrar abidesi gibi Maşallah. Tüm dünya paraları karşısında on gündür iniyor çıkıyor, TL karşısında sabit. İster ye ister gargara yap. Yirmi yılda, her geçen gün biraz daha bitirdiler güzelim ülkeyi. Bitirdiler!
TL değer kaybettikçe ihracatımız değil ithalatımız patlıyor. İthalat bağımlısıyız resmen. İthal edemezsek ne üretebilir ne ihraç edebiliriz. Bunun gibi içerde de vatandaşı borç bağımlısı yapmışız.
PİYASA
TL değer kaybettikçe ihracatımız değil ithalatımız patlıyor. İthalat bağımlısıyız resmen. İthal edemezsek ne üretebilir ne ihraç edebiliriz. Bunun gibi içerde de vatandaşı borç bağımlısı yapmışız. 28 Temmuz haftası ticari krediler artmazken bireysel krediler yüksek maliyetlere rağmen ilgili hafta yine %2 artmış. Vatandaş eroinman gibi borç bağımlısı resmen. Geçen hafta bireysel kredilere yeni kısıtlamalar geldi bu yüzden.
Dolar/TL: Spot fiyat ile ağırlıklı ortalama 26 ile 27 arasında birbirine yapışacak gibi duruyor. Ve buralarda hafif yukarı devam edeceğiz. Sanırım Eylül sonuna kadar yatay sıkışma devam eder. 9 Ağustos tarihine kadar 27,60 lira üstüne zıplama yapamazsa bu tahminim daha güçlenir. KKM ile birlikte döviz mevduatı toplam mevduatın %68 i seviyesinde. Kimse döviz satamıyor, yabancı da gelmiyor. Dolar düşmüyor.
Bist100: Seçim sonrası endeks 5700 puan iken “hedefi 7250 ile 7500 puan arasında” diye tahmin etmiştim. 7500 puana yaklaştık. Endeks 2,75 USD oldu. “Yabancı iki ay boyunca alır ama sonra çıkar. 2,60 ile 2,80 dolar arasına dikkat edin” diye defalarca yazdım. Bir kez daha dikkat edin derim. Türkiye’nin kredileri kısıp tüketimi düşürmeye çalıştığını, Ekonomik büyümenin %3 civarında kalacağını ve seçim sonrası endekste %70 yükseliş yaşadığını aklınızın bir kenarında tutun.
Altın/ons: Üçlü Tepe, 1970 doların üstünde iki hafta kapanış yapmadığı müddetçe geçerli. Mayıs başından beri “Altına çok fazla bel bağlamayın” diyen tek kişi olmak hoş değil ama teknikte bunu görüyorum. Üçlü tepe çalışacaksa Ağustos sonuna kadar 1890 dolar altına gelecektir.
Euro/USD: Bu hafta tepki gelme olasılığı yüksek. 1,0930 destek. Bunun altına gelmesi yeniden gevşemeye yol açar. 1,1250 hedefine ulaştıktan sonra yukarı mı, aşağı mı hareket edeceğine henüz karar vermemiş görünüyor. Eylül başına kadar bu kararsızlığı devam edebilir.
Gümüş/USD: Bu hafta kendini 24,20 dolar üstüne atamazsa 22,5 dolara kadar gevşeyebilir.
Dünya Emtia endeksi: Uzunca bir süre 102 puan ile 109 puan arasında kalacaktır.
Brent: 86,65 doları denedi. Burası kırılsa bile 89 doların üstünü şimdilik beklemiyorum. Türkiye, dövizi de bir müddet yatayda baskılayacak gibi duruyor. O yüzden bir müddet “pompa fiyatlarına yansıma” haberleri azalabilir.
Bitcoin: 29.000 ve 33.000 dolar arasındaki sıkışma devam eder diye düşünüyordum ama gevşeme belirtisi gösterdi. Bu hafta 28.500 doların altında kapanış 25.000 doları hedef yapar.
TR Tahviller: 10 yıllıkların faizi %19,05 seviyesine kadar çıktı ama bence yetersiz. %22 hedefte. 2 yıllıklar %15,60 direncinin üstüne çıktı, bence %18 üstünü deneyecektir.