Bakanın yol açtığı İspanya’nın kalitesiz eti” krizi

‘İspanyolların daha az et yemeleri gerek’. Tüketici Bakanı Garzón'un bu açıklamasının ardından kamuoyunda tartışma başladı. Nasıl yerli ve milli etimiz kalitesiz olurdu? Ayrıca bu demeci dış basına vermek utanç verici değil miydi? Her şey Sosyalist Parti'nin (PSOE) koalisyon hükümetindeki küçük ortağı olan sol görüşlü Podemos partisinden Tüketici İşleri Bakanı Alberto Garzon’un sene sonunda İngiliz Guardian gazetesine (iklim krizine etkisi ile ilişkilendirerek) İspanyolların daha az et yemeleri gerektiği üzerine verdiği demeçle başladı. Bakan demecinde; İspanya’nın Akdeniz havzasında çölleşme tehlikesi altında olan bir ülke olduğunu ve ülke ekonomisinde çok büyük öneme sahip turizmin daha uzun yıllar bu konumunu koruması için İspanyolların et tüketimlerini azaltmakla üzerlerine düşeni yapabileceklerine değinmişti: ‘İspanya'nın boşalmış bir bölgesinde bir köy buluyorlar ve 4.000, 5.000 veya 10.000 baş sığır koyuyorlar. Toprağı kirletiyorlar, suyu kirletiyorlar ve sonra bu kötü muamele görmüş hayvanlardan bu kalitesiz eti ihraç ediyorlar’ Garzón röportajında, bir fabrikadan farksız olan mega çiftliklerin hayvan refahı ve çevre üzerindeki etkileri nedeniyle küresel olarak da tartışıldığının altını çizdi. Bunu yaparken hassasiyet göstererek özellikle mega çiftliklerde üretilen et ile geleneksel şekilde üretim yapan aile işletmelerini birbirinden ayırdı; özelikle Asturya, Kastilya Leon ve Endülüs gibi bölgelerde geleneksel şartlarda, doğada yetiştirilen hayvanların et kalitesine değinerek çevreye zarar veren, toprağı, nehirleri kirleten, çevrelerindeki doğal yaşam dengesini bozan hayvancılığın mega çiftliklerde uygulanan endüstriyel hayvancılık olduğunu vurguladı,‘İspanya'nın boşalmış bir bölgesinde bir köy buluyorlar ve 4.000, 5.000 veya 10.000 baş sığır koyuyorlar. Toprağı kirletiyorlar, suyu kirletiyorlar ve sonra bu kötü muamele görmüş hayvanlardan bu kalitesiz eti ihraç ediyorlar’ dedi. Kıyameti de bu “kalitesiz et” vurgusu çıkardı. Nasıl yerli ve milli İspanyol eti kalitesiz olurdu ? Ayrıca bu demeci dış basına vermek bir bakan için utanç verici değil miydi ? İspanya özelinde hayvancılık ve etin önemi meselesini biraz daha açmak gerekirse; İspanya’da her birinde en az 4.000-10.000 arası hayvan barındıran 7.100 mega çiftlik bulunuyor. Her yıl domuz, dana, koyun ve kanatlı hayvan toplamı olarak 70 milyondan fazla hayvan 7.6 milyon ton et üretmek için öldürülüyor. Mega çiftlikler arasında en göze çarpanlar domuz çiftlikleri. İspanya Avrupa’nın da en büyük domuz eti üreticisi. Önemli bir et üreticisi olmanın yanı sıra, İspanya’da kişi başına et tüketimi de çok yüksek.  Haftada 1.2 ile Avrupa’da 1., dünyada 15. sıradalar. Bu, ülke gıda sağlık örgütünün önerdiği haftada 200-500 gr seviyesinin oldukça üstünde bir miktar. (Şahsen benim de on yıldır gözlemim, Akdeniz diyetinin uzunca bir zamandır bu toprakları terk ettiği yönünde. Tipik bir İspanyol sofrasında sebze yemeği, içinde et olmayan tahıl yemeği ya da yeşilliklerden oluşan salata bulmak imkansız gibi.) Tüketici İşleri Bakanı Alberto Garzón'un yaptığı bu açıklamalarının ardından İspanyol kamuoyunda büyük bir tartışma başladı. Geçen haftalarda Tarım Bakanı Luis Planas, PSOE'nin (iktidar ortağı sosyalist parti) Garzón'un görüşlerini paylaşmadığının altını çizdiği dört röportaj verdi. ‘Hayvancılık sektörümüz hem ülkemizde gıda açısından önemi, hem de ekonomiye yaptığı çok önemli katkısı dikkate alındığında bu eleştiriyi hak etmiyor’ dedi. Ardından Başbakan Sanchezkonu ile ilgili sorulan bir soruyu espirili bir şekilde cevaplayarak ’İyi pişirilmiş bir bifteğin yerine başka bir şey koymak çok zordur’ dedi. Muhalefetten Ciudadanos sözcüsü Edmundo Bal ise Garzón'un "İspanyol eti daha kalitesiz" dediğini iddia etti, PP temsilcisi Cuca Gamarra, "İspanyol ekonomisine, yıllık cirosu 50 milyar € olan bir sektöre ciddi zarar verildiğini" söyledi.  Tüm bu eleştiriler ana akım medyada günlerce manşetlerde kaldı. Bu eleştiri yağmuru üzerine Unidas Podemos, Garzón'un The Guardian'a verdiği demeçte muhalefetin iddia ettiği gibi İspanya'nın tüm et üretimini değil, yalnızca fabrika çiftliklerini hedef aldığına vurgu yaptı ancak eleştiriler pek dinmedi. Bu polemik, yaklaşan Castilla-Leon seçimleri öncesinde yapılan kamuoyu yoklamalarında muhalefet partilerine puan kazandırdı. ELEŞTİRİ YAĞMURUNA KARŞIN, ÇİFTLİKLERDE ÖNLEMLER ARTTI  Öte yandan bu fırtına koparılırken, hem merkezi hükümet hem de İspanya'nın çeşitli bölgeleri fabrika çiftliklerinin yayılmasını engellemek için adımlar atıyor. Tarım Bakanlığı, üst sınırı 850 baş olan büyükbaş hayvan çiftliklerini düzenlemek için bir kararname hazırlıyor. Castilla-La Mancha, yeni mega çiftlikler veya mevcut olanların genişletilmesini  Aralık 2024'e kadar dondurdu. Aragón, tüm yoğun hayvancılık operasyonlarının boyutunu sınırlamak için bir yasa tasarısı sunarken, Navarra, mega çiftliklerin inşasını veya genişletilmesini yasakladı. Katalonya, 1.250 baştan fazla sığır içeren yeni projelerin engellenmesi için harekete geçti. TÜKETİCİLERİN KAFASI KARIŞIK  Tüketiciler perspektifinden ilginç bir veri de BBVA’nin geçen Kasım ayında yapılan araştırmasından : İspanyolların %87’si hayvanların acı çektiklerine, %79’u korktuklarına ve duyguları olduğuna inanıyor ancak %61’İ de hayvanların insan tüketimi için öldürülmelerine destek veriyor.