Bakanın sihirli anahtarı
Bakanın Amerikan Merkez Bankası’nın “kamunun değil, 5 tane büyük ailenin” olduğunu sanması bu açıdan salt bilgisizlik değil bizatihi bilinç altındaki inançtan kaynaklanıyor.
Yeni Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati, CNN Türk’te Ahmet Hakan’ın sunduğu Tarafsız Bölge programında, Türkiye’de Merkez Bankası’nın ‘bağımsız’ olduğunu ABD örneğini vererek açıkladı. Nebati, “Bir de yalnız şu da var; Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Merkez Bankası kamunun değil ki… 5 tane ailenin.” ifadelerini kullandı.
Bakanın gerçeği yansıtmayan bu sözlerine, program sırasında ve sonrasında sosyal medyadan çok tepki geldi.
Bakanın bu sözleri bizi bir şekilde önemli bir yüzleşmeyle karşı karşıya getiriyor: Komplo.
Türkiye’de komplolara inanç ülke genelinde hayli yaygın. Bu konuda Konda’nın 2018 yılında yaptığı “Popülist Tutum, Negatif Kimliklenme ve Komploculuk” araştırması bu bağlamda önemli veriler içeriyor.
Nitekim araştırmada bakanın“Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Merkez Bankası kamunun değil ki… 5 tane ailenin.” sözlerini pekiştiren bir sonuçlar var.
Mesela araştırmada “dünyayı beş büyük aile yönetiyor” yargısı ele alınmış. Araştırma, “Türkiye toplumunun yüzde 48’i “Dünyayı beş büyük aile yönetiyor” yargısına katıldığını gösteriyor. Yine araştırmada üniversite mezunlarının yüzde 50’si, lise altı eğitimliler ve lise mezunlarının yüzde 47’si bu yargıya katıldığını gösteriyor.
Araştırmada bu konuda, hayat tarzı kümeleri arasında da büyük bir fark bulunmuyor. Kendini modern tanımlayanlarda “katılmıyorum” oranı, diğer hayat tarzı kümelerine çok yakın.
Araştırmada sonuçların partilere göre dağılımı ise; MHP’lilerin yüzde 57’sinin bu iddianın doğru olduğuna katıldığı görülüyor. Bu oran, Türkiye ortalamasının üzerinde. AK Partili’lerin ve İyi Partili’lerin yarısı, HDP’lilerin yüzde 45’i, CHP’lilerin ise yüzde 40’ı, “dünyayı beş büyük aile yönetiyor” yargısının doğru olduğunu düşünüyor.