500 bin seçmen farkı nereden geliyor?
Her bir oyun önemli olduğu 14 Mayıs seçimleri öncesi araştırmacı Nezih Onur Kuru YSK ve TÜİK’in verilerine dayanan ADNKS sistemi arasında 500 bin seçmen farkı olduğunu tespitini yaptı ve sordu; iki devlet kurumu arasındaki 500 binlik seçmen farkının kaynağı ne?
Her ne kadar Türkiye literatüre göre ve fiilen bir seçimli otoriterliğe dönüşmüş olsa da kağıt üzerinde halen bir demokrasi olmayı sürdürüyor. Demokrasinin en dar tanımına göre, bir ülkeyi demokrasi saymak için o ülkede yapılan özgür ve adil seçimlerin sonucunda iktidarın değişebiliyor olması gerekiyor. Seçimin adil yapılabilmesi için de seçim güvenliğinin garanti altına alınması şart.
Önümüzdeki seçimde kaç kişinin oy kullanacağını gösteren kayıtlı seçmen sayısı, seçim güvenliğinin en asli unsurlarından biri. Elbette sandık güvenliği, tutanak kayıtları ve pusulaların korunması da çok kritik adımlar. Ancak tüm bu süreçlerden önce sandığa kimlerin ve kaç kişinin gideceğini tartışmak, millet iradesinin adil bir biçimde şekillenmesini etkileyecek en önemli faktör.
Fakat Türkiye’de YSK ve TÜİK’in yayınladığı bilgiler yeterince açık, detaylı ve şeffaf değil. Ayrıca YSK’nın açıkladığı bilgiler ve TÜİK’in her yıl açıkladığı Adrese Kayıtlı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verileri üzerinden yapılan hesaplamalar birbirini tutmuyor.
YSK’nın Açıkladığı Seçmen Bilgisi
24 Nisan tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan karara göre, 14 Mayıs'ta yapılacak Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem Milletvekili Seçimi'nde yurt içinde toplam 190 bin 736 sandıkta, 60 milyon 904 bin 499 kişi oy kullanabilecek. Yurt dışında ise 4 bin 969 sandıkta 3 milyon 286 bin 786 kişi oy verebilecek.[i]
Bu verilerin doğru olup olmadığına yönelik tartışmalar, Türkiye’de 5 milyona yaklaşan yabancı sayısıyla birlikte kamuoyunda önem kazanıyor. Yabancıların kaçının oy kullanıp kullanmayacağına dair görüşler, seçim güvenliğine dair kaygıların artmasını tetikliyor.
Dolayısıyla bu kaygıların gerçekçi olup olmadığına dair kanaat getirmek adına, YSK’nın açıkladığı bilgileri TÜİK’in açıkladığı nüfus verisi ve ne kadar yabancının oy kullanma hakkı kazandığına dair açıklamalarla kıyaslamak gerekli hale geliyor.
YSK ve ADNKS Veri Karşılaştırması
ADNKS nüfus verisi, Türkiye sınırları içinde (yurtiçinde) yaşayan nüfusu yansıtıyor. Bu nüfusa vatandaşlık hakkı kazanan yabancılar da ekleniyor. Bu veri üzerinden 18 yaş ve üzerindeki nüfusu tespit edip, YSK tarafından açıklanan seçmen bilgisiyle karşılaştırmak mümkün.
Bu karşılaştırmanın aşamaları sırasıyla: son genel seçim 2018 Haziran’da yapıldığı için 2018 ADNKS nüfus verisi üzerinden 2023 seçmen nüfusunu hesaplamak (1), bu sayıya ilk kez oy kullanacak yabancı nüfusunu eklemek (2), sonrasında da yine TÜİK’in paylaştığı ölüm verisi üzerinden 2018 Haziran-2023 arasında hayatını kaybeden seçmen sayısını hesaplayıp elde edilen seçmen nüfusu sayısından düşmek (4) ve elde edilen son sonucu YSK’nın açıkladığı veriyle kıyaslamak.